ارتباط مستقيم و بي واسطه
اين ارتباط در آغاز فعاليت «نواب اربعه» در دوره «غيبت صغري» وجود نداشت؛ زيرا بنا بود مساءله نيابت خاصه مخفي بماند و اصلا فلسفه وجودي اين جريان، معلول ظلم حکام است که بازتاب و واکنش آن، فعاليت هاي استتاري «سازمان وکالت» است.
کم کم شيعيان به صورت پنهاني نام و نشاني سفير را از وکلا و خواص گرفتند توانستند با آنان مستقيما تماس برقرار کنند. اين کار عمدتا از زمان سفارت دومين سفير شروع شد و ادامه يافت.
«شيخ طوسي» درباره اين نوع ارتباط مي نويسد: عده اي از افراد مورد اعتماد پيش سفراي امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) مي رفتند و با دادن نامه و يا بيان داشتن خواسته هاي خود پاسخ آن را از ناحيه مقدسه و توسط سفرا دريافت مي کردند. [1] .
در اين ارتباط مستقيم گاهي پاسخ هايي که دريافت مي کردند به صورت کتبي بود، نامه مي دادند و بعد از چند روز پاسخ آن را دريافت مي کردند.
در برخي از روايات چنين تعبير شده است: فلما کان بعد ثلاثة ايام قال لي صاحبي الا نعود الي ابي جعفر [2] (بعد از گذشت 3 روز رفيقم به من گفت: برويم نزد ابوجعفر محمد من عثمان تا جواب نامه را دريافت نماييم.)
و در تعبيري ديگر آمده است: ثم اخبرني بعد ذلک بثلاثة ايام [3] (بعد از 3 روز پاسخ نامه ام را داد.)
گاهي هم به صورت شفاهي پاسخ داده مي شد، چنان که «حسين بن روح» به برخي از پرسش کنندگان گفت: شما ماموريت داريد؛ به «حائر» برويد. [4] .
پاورقي
[1] الغيبة، شيخ طوسي، ص 257.
[2] همان، ص 184.
[3] همان، ص 195.
[4] همان، ص 188.