بازگشت

قرائن و دلايل سفارت محمد بن عثمان عمري


«محمد بن عثمان بن سعيد عمري»، افزون بر اين که فردي با تقوا، مورد اعتماد، داراي پيشينه اي نيکو و پسنديده و خدمتگزار به خاندان عترت و طهارت عليهم السلام بود و در زمان پدر بزرگوارش در «نهاد وکالت»، حضوري فعال داشت، براي اين که بتواند اعتماد بزرگان اماميه و وکلاي سازمان مخفي وکالت را به سفارت خويش جلب نمايد، قرائن و شواهدي به همراه داشت که در ذيل به برخي از آنها اشاره مي شود:

1 - از سويي از زمان امام عسکري عليه السلام، ستايش آن امام را درباره خود داشت، آن حضرت فرمود:

«محمد بن عثمان مورد اعتماد من است (العمري وابنه ثقتان...). [1] .

2 - از سوي ديگر امام عسکري عليه السلام افزون بر وثاقت «محمد بن عثمان» به وکالت او از طرف فرزندش امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) از پيش اشاره نموده بود (واشهدوا علي ان عثمان بن سعيد العمري وکيلي و ان ابنه محمدا وکيل ابني مهديکم). [2] .

3 - سفير امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) وصيت نمود و فرمود: بعد از من پسرم «محمد» نايب ويژه ناحيه مقدسه است و شما به او رجوع کنيد.

4 - و ديگر اين که سفير اول وصيت مي کند و بر طبق آن «محمد» غسل، کفن و دفن سفير اول را بر عهده مي گيرد. اين خود شاهد گويايي در نزد اماميه است که امام بايد بدن امام را تجهيز نمايد. پدرش به نيابت از امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) تجهيز بدن مطهر امام عسکري عليه السلام را عهده دار شد، و خودش مسؤ وليت تجهيز جنازه پدر را برعهده گرفت.

5 - و از همه مهمتر اينکه، سفير دوم از ناحيه مقدسه توقيعاتي را در اختيار مردم قرار داد و اين توقيعات با همان خط و خصوصيات گذشته بود. وکلا مي توانستند از طريق اين خط به صداقت ارتباط بين «محمد بن عثمان» با امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) پي ببرند.

6 - گاهي نيز ملاقات برخي از وکلا با امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) را ترتيب داده و امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) به آنان فرمود: «محمد بن عثمان» سفير من است.

«شيخ صدوق» در کتاب «الغيبة» بعد از بيان اين امور مي نويسد: اين امور در نزد شيعه دلالت خوبي دارد که «محمد بن عثمان» بعد از پدرش ‍ به عنوان سفير حضرت شناخته شود. [3] .

همو با سندي معتبر گزارش مي دهد که «عبدالله بن جعفر حميري» مي گويد: از «محمد بن عثمان عمري - رضي الله عنه - پرسيدم: آيا امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) را ديده اي؟ گفت: بلي! آخرين باري که حضرت را زيارت کردم در «مکه» نزد خانه خدا، «کعبه» بود و مي گفت: اللهم انجزلي ما وعدتني و نيز «محمد بن عثمان» - رضي الله عنه - گفت: ديدم که آن حضرت در «مستجار» به پرده هاي «کعبه» چسبيده و مي گويد: اللهم انتقم لي من اعدائک [4] .

«ابونصر، هبة الله» [5] مي گويد: «ابوجعفر، محمد بن عثمان» کتاب هايي در «وقفه» تصنيف نمود، او همه مطالب آن را از امام عسکري و امام زمان عليه السلام و پدرش «عثمان بن سعيد» که او نيز از امام هادي و عسکري عليه السلام اخذ کرده بود جمع آوري و تدوين نمود، اين کتاب بر طبق وصيت «محمد»، به «حسين بن روح»، سومين سفير امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف)، تحويل داده شد و بعد از او به دست «ابوالحسن، علي بن محمد سمري»، چهارمين سفير امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف)، افتاد. [6] .

«محمد بن عثمان» حدود چهل سال وکيل و نايب خاص امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) بود، او توانست در زمان خود که ادعاي دروغين نيابت شايع شده بود، مدعيان را مغلوب نمايد و سرانجام بعد از آن همه فعاليت هاي خالصانه براي پيشبرد مکتب اماميه در آخر ماه جمادي الاولي در سال (305 ه -) رحلت نمود.

او به مدت 2 ماه قبل از مرگش با راهنمايي امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) زمان مرگ خود را يادآور شد. از اين رو، براي خود قبري حفر کرد و در روز موعود چشم از دنيا فروبست. [7] .

بر طبق وصيت او و با دستور حضرت «حجت»، «ابوالقاسم، حسين بن روح نوبختي» به عنوان سومين وکيل و نايب خاص ناحيه مقدسه معرفي شد. [8] .


پاورقي

[1] الکافي، ج 1، ص 330.

[2] الغيبة، شيخ طوسي، ص 216.

[3] همان.

[4] همان، ص 221 - 222.

[5] ابونصر هبة الله بن احمد بن محمد کاتب، مادربزرگ مادري او، ام کلثوم دختر سفير دوم امام مهدي عليه السلام، ابي جعفر محمد بن عثمان عمري است که از وي روايات زيادي نقل شده است. ر. ک: معجم رجال الحديث، خويي، ج 19، ص 251 - 252.

[6] الغيبة، شيخ طوسي، ص 221.

[7] تاريخ سياسي غيبت امام دوازدهم عليه السلام، دکتر جاسم حسين، ص 170.

[8] الغيبة، شيخ طوسي، ص 226؛ کمال الدين و تمام النعمة، شيخ صدوق، ج 2، ص 503.