رعايت اخلاق نيک نسبت به يکديگر در برخوردها و تمام ابعاد زندگي، و رعايت حقوق جاني و مالي و عرضي و... که عاليترين نقش را در جذب ديگران و نفوذ در دلها دارد، از عوامل مهم گسترش اسلام در صدر اسلام بوده است.

اخلاق پيامبر خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) و امامان (عليهم السلام) و شاگردانشان بسياري از گردنکشان را به سوي اسلامِ پر از مهر و صفا جلب کرد و موجب تقويت مسلمانان گرديد.

امير مؤمنان (عليه السلام) در وصف پيامبر خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) مي فرمايد:

«از پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) پاک و نازنين پيروي کن، او لقمه دنيا را با اطراف دندان مي خورد (نه اينکه دهانش را پر کند) و دنيا را



[ صفحه 173]



به چشم (دقيق) نمي نگريست، از جهت پهلو لاغر و از جهت شکم گرسنه ترين اهل دنيا بود، مانند بردگان سياه بر روي زمين مي نشست و کفش خود را با دست خود اصلاح مي کرد و لباس خود را با دست خود مي دوخت احياناً بر الاغ برهنه سوار مي شد و از شدّت تواضع و فروتني ديگري را هم رديف خود سوار مي کرد.

يکي از همسرانش روزي پرده اي نسبتاً زيبا و داراي نقش و نگار بر در خانه آويخته بود، به آن بانو فرمود: بي درنگ اين پرده رنگارنگ را از در خانه بردار، چرا که من با نگاه به اين پرده به ياد دنيا و زينتهاي آن مي افتم...

اکنون مرا ببينيد چگونه زندگي مي کنم، بر اين جامه پوشيده ام چندان وصله زده ام که از وصله کننده آن شرم دارم، روزي وصله کننده به من گفت: اين پيراهن پاره را که ديگر وصله نمي خورد به دور اندازم، گفتم آهسته باش سبکباران زودتر به سرمنزل مقصود مي رسند.» [1] .

براستي اگر همه شاخه هاي اخلاق اسلامي رعايت گردد بهترين زمينه سازي معنوي براي ظهور امام زمان (عليه السلام) خواهد بود.