بازگشت

انتظار، در انديشه استاد شهيد مرتضي مطهري


انديشه پيروزي نهايي نيروي حق... و عدالت بر نيروي باطل و... ظلم... و استقرار کامل و همه جانبه ارزش هاي انساني...، انديشه اي است که... همه فرق و مذاهب اسلامي... بدان معتقدند.

اين انديشه... مشتمل بر عنصر خوش بيني نسبت به جريان کلي نظام طبيعت و سير تکامل تاريخ و اطمينان به آينده... است.

اميد و آرزوي تحقق اين نويد کلي، جهاني و انساني، در روايات اسلامي، «انتظار فرج» خوانده شده است، و... اَفضل عبادات... است. اصل انتظار از يک اصل... قرآني ديگر استنتاج مي شود... اصل «حرمت يأس از روحُ اللّه»...

مردم مؤمن... هرگز و در هيچ شرائطي اميد خويش را از دست نمي دهند و تسليم يأس و نااميدي و بيهوده گرايي نمي گردند.

انتظار فرج... دو گونه است:

انتظاري که سازنده... تعهد آور... نيرو آفرين و تحرک بخش است... و



[ صفحه 46]



انتظاري که ويرانگر... اسارت بخش... و فلج کننده است، و نوعي «اباحيگري»... است.

اين دو نوع انتظار... معلول دو نوع برداشت از ظهور... مهدي موعود است. و اين دو نوع برداشت... از دو نوع بينش درباره تحولات و انقلابات تاريخي ناشي مي شود. [1] .

انتظار ويرانگر

برداشت قشري... مردم از... قيام و انقلاب مهدي موعود اين است که صرفاً ماهيت انفجاري دارد... و فقط از گسترش... ظلم ها و تبعيض ها... و حق کشي ها و تباهي ها ناشي مي شود... آن گاه که صلاح به... صفر برسد، حق و حقيقت هيچ طرفداري نداشته باشد،... جز نيروي باطل نيرويي حکومت نکند، فرد صالحي در جهان يافت نشود، اين انفجار رخ مي دهد...

علي هذا هر اصلاحي محکوم است، زيرا... يک نقطه روشن است. تا در صحنه اجتماع نقطه روشني هست دست غيب ظاهر نمي شود؛ بر عکس، هر گناه و هر فساد و هر ظلم و... هر پليديي... مقدمه صلاح کلي است و انفجار را قريب الوقوع مي کند... پس بهترين کمک به تسريع در ظهور و بهترين شکل انتظار، ترويج و اشاعه فساد است...

اين گروه... به مصلحان و مجاهدان... با نوعي بغض و عداوت مي نگرند. زيرا آنان را از تأخير اندازان ظهور... مي شمارند. بر عکس، اگر



[ صفحه 47]



خود... اهل گناه نباشند در عمق ضمير و انديشه با نوعي رضايت به گناهکاران و عاملان فساد مي نگرند زيرا اينان مقدمات ظهور را فراهم مي نمايند...

اين نوع برداشت از... قيام مهدي موعود و... انتظار فرج... منجر به نوعي تعطيلي در حدود ومقررات اسلامي مي شود و... با موازين اسلامي و قرآني وفق نمي دهد.

انتظار سازنده

از آيات... و... روايات اسلامي... استفاده مي شود که ظهور مهدي موعود حلقه اي است از حلقات مبارزه اهل حق و اهل باطل که به پيروزي نهائي اهل حق منتهي مي شود. سهيم بودن يک فرد در اين سعادت موقوف به اين است که آن فرد عملاً در گروه اهل حق باشد... مهدي... نويدي است... به اهل... عمل صالح... و مظهر پيروزي نهائي اهل ايمان...

ظهور مهدي... منّتي است بر مستضعفان... وسيله اي است براي پيشوا... شدن آنان، و مقدمه اي براي وراثت آنها خلافت الهي را در روي زمين... تحقق بخش وعده اي است که خداوند... در کتب آسماني به صالحان... داده است...

قيام مهدي، براي حمايت مظلوماني است که استحقاق حمايت دارند... سخن در اين است که گروه سُعدا و گروه اشقيا هر کدام به نهايت کار خود برسند... در روايات... سخن از گروهي زبده است که به محض ظهور...



[ صفحه 48]



به آن حضرت ملحق مي شوند. بديهي است که اين گروه ابتدا به ساکن خلق نمي شوند... زمينه هايي عالي وجود دارد که چنين گروه زبده را پرورش مي دهد. اين خود مي رساند که... اهل حق... از نظر کيفيت ارزنده ترين اهل ايمانند.

در برخي روايات... سخن از دولتي است از اهل حق که تا قيام مهدي... ادامه پيدا مي کند... [2] .

از مجموع آيات و روايات استنباط مي شود که قيام مهدي موعود عليه السلام آخرين حلقه از مجموع حلقات مبارزات حق و باطل است که از آغاز جهان بر پا بوده است. مهدي موعود تحقق بخش ايده آل همه انبيا و اوليا و مردان مبارز راه حق است. [3] .

مشخصات انتظار بزرگ

1.خوش بيني به آينده بشريت

... ريشه فسادها و تباهي ها نقص روحي و معنوي انسان است. انسان هنوز دوره جواني و ناپختگي را طي مي کند و خشم و شهوت بر او و عقل او حاکم است. انسان بالفطره در راه تکامل فکري و اخلاقي و معنوي پيش مي رود. آينده اي بس روشن و سعادت... بخش... که در آن شر و فساد از بُن برکنده خواهد شد در انتظار بشريت است.

2. پيروزي نهايي صلاح و تقوا و صلح و عدالت و آزادي و صداقت، بر زور و استکبار و استعباد و ظلم و اختناق و دجل (دجالگري و فريب).



[ صفحه 49]



3.حکومت جهاني واحد

4.عمران تمام زمين در حدي که نقطه خراب و آباد ناشده باقي نماند.

5.بلوغ بشريت به خردمندي کامل و پيروي از فکر و ايدئولوژي و آزادي از اسارت شرايط طبيعي و اجتماعي و غرائز حيواني.

6.حداکثر بهره گيري از مواهب زمين.

7.برقراري مساوات کامل ميان انسان ها در امر ثروت.

8.منتفي شدن کامل مفاسد اخلاقي از قبيل زنا، شرب خمر، خيانت، دزدي، آدمکشي... و خالي شدن روان ها از عقده ها و کينه ها.

9.منتفي شدن جنگ و برقراري صلح و صفا و محبت و تعاون.

10.سازگاري انسان و طبيعت. [4] .



[ صفحه 50]




پاورقي

[1] قيام و انقلاب مهدي عليه السلام / 5-8.

[2] همان کتاب/ 64ـ62 و 68-64.

[3] همان کتاب/ 64ـ62 و 68-64.

[4] همان کتاب/ 61-58.