چون نماز بهترين عبادات و کليد حل مشکلات است، بر آن شدم که سرآغاز تحقيقاتم را نماز امام زمان عليه السلام قرار دهم. اين نماز را علماي بزرگ شيعه در کتابهاي خود روايت کرده اند که ما در اينجا به چهار طريق آن را نقل مي کنيم:

الف - سيدبن طاووس مي نويسد:

صلوة الحجّة القائم عليه السلام رکعتان، تقرء في کلّ رکعة الفاتحة الي اِيّاکَ نعبد وايّاک نستعين، ثمّ تقول مأة مرّة: ايّاک نَعبد و ايّاک نستعينُ، ثمّ تتمّ قرائة الفاتحة و تقرء بعدها الاخلاص مرّة واحدة، وتدعو عقيبها فتقول:

اَللّهُمَّ عَظُمَ الْبَلاءُ، و بَرِحَ الْخِفاءُ، وَانْکَشَفَ الْغِطاءُ، وَضاقَتِ الْأَرْضُ بِما وَسِعَتِ السَّماءُ، و اِلَيْکَ يا رَبِّ الْمُشْتَکي، وَعَلَيْکَ الْمُعَوَّلُ في الشِّدَّةِ وَالرَّخاءِ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ اَلَّذينَ أَمَرْتَنا بِطاعَتِهِمْ وَعَجِّلِ اللّهُمَّ فَرَجَهُمْ بِقائِمِهِمْ، وَاَظْهِرْ إعْزازَهُ، يا مُحَمَّدُ يا عَلِيُّ يا عَلِيُّ يا مُحَمَّدُ، إِکْفِيانِي فَإِنَّکُما کافِيايَ، يا مُحَمَّدُ يا عَلِيُّ يا عَلِيُّ يا مُحَمَّدُ أُنْصُراني فَإِنَّکُما ناصِرايَ، يا مُحَمَّدُ يا عَلِيُّ يا عَلِيُّ يا مُحَمَّدُ، اِحْفَظاني فَإِنَّکُما حافِظايَ، يا مَوْلايَ يا صاحِبَ الزَّمانِ - ثلاث مرّات - اَلْغَوْثَ اَلْغَوْثَ اَلْغَوْثَ، أَدْرِکْني أَدْرِکْني أَدْرِکْني، ألْأَمانَ ألْأَمانَ ألْأَمانَ. [1] .

نماز حضرت قائم عليه السلام دو رکعت است. در هر رکعت فاتحة الکتاب را تا آية إِيّاکَ نَعْبُدُ وَإِيّاکَ نَسْتَعينُ مي خواني، سپس اين آيه را صد مرتبه تکرار کرده، آنگاه سوره را تمام مي کني و بعد سوره توحيد را مي خواني و بعد از نماز دعاي اللهم عظم البلاء... را قرائت مي نمايي.

ب - شيخ طبرسي صاحب تفسير مجمع البيان در کتاب کنوز النجاحه [2] (روايت کرده است از احمدبن الدربي از خدّامه ابي عبداللَّه حسين بن محمد بزوفري که او گفته است: از ناحيه مقدّسه حضرت صاحب الزمان - عليه الصلوة والسلام - توقيعي بيرون آمد که اگر کسي را به سوي حق تعالي حاجتي باشد، بايد بعد از نصف شب جمعه غسل کند و به مکان نماز خود برود و دو رکعت نماز گزارد: در رکعت اول سوره حمد را بخواند و چون به إِيّاکَ نَعْبُدُ وَإِيّاکَ نَسْتَعين مي رسد، صد مرتبه آن را تکرار نمايد و بعد از آنکه صد مرتبه تمام شود، بقيه سوره حمد را بخواند؛ پس از تمام شدن سوره حمد سوره قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدْ را يک مرتبه بخواند و رکوع و دو سجده به جا آورد و سبحان ربّي العظيم وبحمده را هفت مرتبه در رکوع بگويد و سبحان ربي الاعلي و بحمده رادر هر يک از دو سجده هفت مرتبه بگويد و بعد از آن رکعت دوم را نيز مانند رکعت اول به جاي آورد و بعد از تمام شدن نماز اين دعا را بخواند؛ پس خداوند حاجت او را - هر چه که باشد - برآورده سازد مگر آنکه حاجت او در قطع کردن صله رحم باشد؛ دعا اين است:

أَللّهُمَّ اِنْ اَطَعْتُکَ فَالْمَحْمِدَةُ لَکَ وَاِنْ عَصَيْتُکَ فَالْحُجَّةُ لَکَ، مِنْکَ الرَّوْحُ وَمِنْکَ الْفَرَجُ، سُبْحانَ مَنْ أَنْعَمَ وَشَکَرَ، سُبْحانَ مَنْ قَدَرَ وَغَفَرَ، اَللّهُمَّ اِنْ کُنْتُ عَصَيْتُکَ فَاِنّي قَدْ اَطَعْتُکَ في أَحَبِّ الْاَشْياءِ اِلَيْکَ وَهُوَ الْايمانُ بِکَ لَمْ أَتَّخِذْ لَکَ وَلَدا وَلَمْ أَدْعُ لَکَ شَريکا مَنّا مِنْکَ بِهِ عَلَيَّ لامَنّا مِنّي بِهِ عَلَيْکَ وَقَدْ عَصَيْتُکَ يا اِلهي عَلي غَيْرِ وَجْهِ الْمُکابَرَةِ، وَ الْخُرُوجِ عَنْ عُبُودِيَّتِکَ، وَلَا الْجُحُودِ لِرُبُوبِيَّ-تِ-کَ وَلکِنْ اَطَعْتُ هَوايَ وَاَزَلَّنِي الشَّيْطانُ فَلَکَ الْحُجَّةُ عَليَّ وَالْبَيانُ، فَاِنْ تُعَذِّبْني فَبِذُنُوبي، وَاِنْ تَغْفِرْ لي وَتَرْحَمْني فَاِنَّکَ جَوادٌ کَريمٌ) و بعد از آن تا نفس او وفا کند يا کَريمُ يا کَريمُ را مکرّر بگويد، بعد از آن بگويد: يا امِنا مِنْ کُلِّ شَي ءٍ وَکُلُّ شَيْ ءٍ مِنْکَ خائِفٌ حَذَرٌ اَسْئَلُکَ بِاَمْنِکَ مِنْ کُلِّ شَيْ ءٍ وَخَوْفِ کُلِّ شَيْ ءٍ مِنْکَ، اَنْ تُصَلِّيَ عَلي مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تُعْطِيَني اَمانا لِنَفْسي وَاَهْلي وَوَلَدي وَسايِرِ ما اَنْعَمْتَ بِهِ عَلَيَّ حَتّي لا أَخافَ وَلا اَحْذَرَ مِنْ شَيْ ءٍ اَبَدَا اِنَّکَ عَلي کُلِّ شَيْ ءٍ قَديرٌ، وَحَسْبُنا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَکيلُ

يا کافِيَ اِبْراهيمَ نَمْرُودَ وَيا کافِيَ مُوسي فِرْعَوْنَ اَنْ تُصَلِّيَ عَلي مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تَکْفِيَني شَرَّ فُلانِ بْنِ فُلانٍ و به جاي فلان بن فلان، نام شخصي را که از ضرر او مي ترسد و نام پدر او را بگويد، و از خداوند طلب کند که ضرر او را دفع نمايد و کفايت کند. بعد از آن به سجده رود و حاجت خود را مسئلت نمايد وبه درگاه خداوند تضرع و زاري کند.

هر مرد مؤمن و زن مؤمنه اي که اين نماز را به جا آورد و اين دعا را از روي اخلاص بخواند، درهاي آسمان براي برآمدن حاجات او گشوده مي شود و دعاي او مستجاب مي گردد، و اين به سبب فضل و انعام [3] خداوند تعالي بر ما و بر مردمان است.

ج - قطب راوندي رحمةاللَّه در کتاب دعوات در ضمن نمازهاي معصومين عليهم السلام مي گويد:

نماز مهدي - صلوات اللَّه و سلامه عليه - دو رکعت است: در هر رکعتي حمد يک مرتبه و صد مرتبه [4] إِيّاکَ نَعْبُدُ وَإِيّاکَ نَسْتَعين، و بعد از نماز، صد مرتبه صلوات بر پيغمبر و آل او (صلوات اللَّه عليهم).

د - صاحب کتاب مونس الحزين در ضمن بيان داستان مسجد مقدّس جمکران قم، از قول حسن بن مثله جمکراني چنين مي نويسد:

امام زمان عليه السلام فرمود:

دو رکعت نماز تحيّت مسجد بگزارند، در هر رکعتي يک بار الحمد و هفت بار قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدْ بخواند و تسبيح رکوع و سجود را هفت بار بگويند؛ و دو رکعت نماز امام صاحب الزمان عليه السلام بگزارند بر اين نسق: چون فاتحه خواند به إِيّاکَ نَعْبُدُ وَإِيّاکَ نَسْتَعين رسيد، صد بار آن را بگويد، و بعد از آن فاتحه را تا آخر بخواند؛ و رکعت دوم را نيز به همين طريق بگزارد و در رکوع و سجود هفت بار تسبيح بگويد، و چون نماز را تمام کرد، تهليل بگويد و تسبيح فاطمه زهراعليهاالسلام را، و چون از تسبيح فارغ شد سر به سجده نهد و صد بار صلوات بر پيغمبر و آلش - صلوات اللَّه عليهم - بفرستد، و اين نقل از لفظ مبارک امام عليه السلام است که فَمَن صلّيهما فکأنّما صلّي في البيت العتيق؛ يعني هر که اين دو رکعت نماز را بگزارد، گويي دو رکعت نماز در کعبه گزارده است.

نماز مسجد جمکران را مرحوم حاجي نوري -که از بزرگترين محدّثان قرون اخير است [5] .

[6] - در کتابهاي نجم الثاقب، کلمه طيبه و جنة المأوي در ضمن حديث تأسيس مسجد جمکران نقل نموده است، و قبل از ايشان هم جمعي از بزرگان آن را با اختلاف اندک روايت کرده اند که عبارتند از:

1 - خبير مرحوم محمد تقي ارباب قمي، از دانشمندان دوره ناصري (پدر مرحوم آيت اللَّه حاج ميرزا محمد ارباب قمي)؛ ايشان حديث مسجد جمکران را در کتاب تاريخ دارالايمان قم -که در سال (1295) [7] قمري بنا به خواسته حاکم دارالايمان قم تحرير يافته است- بدون ذکر سند مرقوم داشته است.

در نقل ايشان، اين مسجد به نام مسجد قدمگاه صاحب الزمان عليه السلام مطرح است.

2 - محدّث و مورخ عظيم الشأن، مرحوم صفي الدين محمدبن محمد هاشم حسيني قمي، حديث تأسيس مسجد جمکران را در کتاب خلاصة البلدان که در سال (1179) قمري از تدوين آن فارغ گرديده، روايت [8] نموده است؛

گرچه در نسخه چاپي، اين حديث نيامده، ولي طبق نقل الذريعه نام کتاب خلاصة البلدان في اخبار قم و شرفها و ذکر بناء مسجد جمکران است، و صاحب کتاب انوار المشعشعين آن را از خلاصة البلدان نقل کرده است.

3 - مرحوم سيد نعمت اللَّه جزائري - متوفاي (1112) قمري - بنا به نقل مرحوم حاجي نوري، آن را در مجموعه اي که در دست مرحوم نوري بوده، مرقوم داشته است. [9] .

نقل ديگران چون مرحوم نهاوندي، محدث قمي و صاحب کتاب انوارالمشعشعين به اين بزرگواران منتهي مي گردد.

اين تذکر لازم است که گزارش اين سه شخصيّت به کتاب ترجمه تاريخ قديمي قم، که اصل آن تأليف حسن بن محمدبن حسن قمي - معاصر شيخ صدوق - است، منتهي مي گردد. اين کتاب در سال (1378) قمري تدوين و در سال (806 - 805) توسط بهاءالدين حسن بن علي بن حسن بن عبدالملک قمي، در بيست باب، به فارسي ترجمه شده است. [10] .

متأسّفانه در حال حاضر تنها پنج باب از بيست باب ترجمه موجود است، و اصلِ عربي و مابقي ترجمه به کلّي مفقود مي باشد.

بزرگاني که حديث مسجد جمکران را از تاريخ قم نقل کرده اند به صراحت گفته اند که صاحب تاريخ قم، آن را از کتاب مونس الحزين شيخ بزرگوار صدوق روايت نموده است.