در جامعه آرماني اسلام - که در عصر ظهور تحقق مي يابد - تنها سخن از آسايش تن و وفور ثروت و رفاه مادي نيست؛ بلکه در اين جامعه، انسان موجودي است داراي ابعاد مختلف که تکامل و رشد او، در گرو رشد متوازن تمامي آن ابعاد است. تربيت و پرورش روح انسان ها و توجه به اخلاق و فضايل معنوي - که از اساسي ترين برنامه هاي ظهور است - در همين راستا معنا مي يابد. جامعه تحت رهبري امام مهدي(عج)، در عين اينکه شهر عدالت است؛ شهر رفاه، امنيت، تربيت، سجايا و فضايل انساني نيز هست و فراتر از آن جهان نور و معنويت مي باشد. در آن محيط، انسان هاي صالح تربيت مي يابند تا جامعه اي آرماني و صالح بنا نهند. انسان ها علاوه بر دستيابي به غناي مالي، از غناي قلبي و روحي نيز بهره مند مي شوند و در کنار اتمام نعمت و وفور ثروت، به اکمال اخلاق و فضيلت هاي انساني نيز راه مي يابند. کينه هاي اخلاقي از قلب ها ريشه کن مي گردد. دروغ و تزوير و نامردمي، در روابط اجتماعي، جاي خود را به يک رويي و يک رنگي مي دهد. [1] در واقع در چنين بستري رفاه، عدالت و امنيت نيز معنا پيدا مي کند و حقيقت خويش را باز مي يابد. جز با اين نگرش همه جانبه به انسان و در کنار هم چيدن اجزاي حقيقي او، نمي توان به تعبير رؤياي هميشگي انسان در تأسيس «مدينه فاضله اسلامي» دست يافت. در اين زمينه پيش تر [2] به طور مفصّل بحث شد و اينک اشاراتي چند به برخي موضوعات مي شود:

الف. تکميل و تقويت اخلاق: «هنگامي که قائم ما قيام مي کند، دستش را بر سر بندگان مي گذارد و عقول آنها را متمرکز ساخته و اخلاقشان را به کمال مي رساند». [3] اين کارکرد، ضروري ترين و مؤثرترين اقدامي است که يک دولت براي رشد و بالندگي جوامع و هدايت و ارشاد آنها به سوي نيکي ها و فضايل مي تواند انجام دهد و اين دولت اخلاقي امام مهدي(عج) است که به تمام و کمال آن را به سامان مي رساند.

ب. دعوت به سنّت و سيره پيامبرصلي الله عليه وآله: رسول خداصلي الله عليه وآله درباره اقدامات فرهنگي حضرت مهدي(عج) مي فرمايد: «مردم را به اطاعت من و دين من وادار مي کند و به قرآن دعوت شان مي نمايد» [4] و «هيچ بدعتي نمي ماند که آن را از بين مي برد و هيچ سنّتي نمي ماند مگر اينکه آن را به پا مي دارد». [5] .

ج. امر به معروف و نيکي ها: «پيامبر و وصيّ او و قائم [هنگامي که قيام مي کند]، مردم را امر به معروف و نهي از منکر مي کند» [6] و نيز: «...از اخبار آسمان و زمين و حلال و حرام خدا، شما را مطلع مي کند». [7] .

د. تربيت در پرتو حکمت: «به همه مردم، حکمت و دانش بياموزند». [8] .

از اين روايت برمي آيد که حضرت مهدي(عج) - که مي خواهد همه اجتماع بشري را اصلاح فرمايد و جامعه اي اسلامي، به تمام معنا ايجاد نمايد - از وسايل تربيتي به طور کامل استفاده مي کند و از طريق اين وسايل، تعليمات مربوط به تربيت درست و الهي گونه را صادر مي فرمايد. در همه جا تعليمات اسلامي، در اولويت خواهد بود و مردم با حکمت و دانايي، به اصلاح و رفتار و کردار خود خواهند پرداخت.

ه. اخذ پيمان نامه از کارگزاران:

يکي از اقدامات و برنامه هاي مهم حضرت مهدي(عج) در آغاز ظهور، اخذ پيمان و بيعت اخلاقي از اصحاب و يارانش است. چنان که پيش تر گذشت اين پيمان نامه اخلاقي، نشانگر رويکرد و کارويژه اخلاقي دولت آن حضرت و مشخص کردن خط و مشي و برنامه هاي آتي آن است. اين پيمان و بيعت، بر سر اصولي است که راه و رسم و شيوه امام را در حکومت تبيين مي کند؛ مانند: احترام، ارزش و حقوق انسان، دوري از ظلم، احتکار، فساد، دعوت به ساده زيستي، عدالت گستري، دادگري و....

اين پيمان نامه [9] در دو محور قابل تبيين است: 1. پايبندي به فضايل اخلاقي: فضايل و مکارم اخلاقي مورد تأکيد امام مهدي(عج) عبارت است از: طهارت و پاکي، امر به معروف و نهي از منکر، زهد و پارسايي، تواضع و فروتني، جهاد و قناعت. 2. دوري از رذايل و کژي هاي اخلاقي: مفاسد و ناهنجاري هاي مورد نهي حضرت عبارت است از: دزدي، زنا، هتّاکي، قتل، آبرو ريزي، تجاوز، احتکار، گواهي دروغ، شرب خمر، دنيادوستي و چپاول گري.

از اين انگاره به دست مي آيد که دولت ديني - چه در حال و چه در آينده - بايد يکايک اين مفاسد و ناراستي هاي اخلاقي را مورد توجّه قرار دهد و در ريشه کني آنها و ترويج فضايل اخلاقي کوشا باشد.

از طرفي خود مردم نيز بايد براي رويارويي و استقبال از دولت اخلاقي امام مهدي(عج)، آماده باشند: «کسي که دوست دارد از ياران قائم باشد، بايد در انتظار ظهور باشد و حتّي بايد کارهايش براساس تقوا، پاکي و اخلاق نيک باشد». [10] .