يکي ديگر از کارکردهاي مهم حکومت حضرت مهدي(عج)، توجّه به امر قضاوت و دادگري است. در آن عصر دستگاه قضايي به معناي واقعي پناهگاه و ملجأ مظلومان و دادخواهان و محل مبارزه با فاسدان و تبه کاران است. در رابطه با عملکرد قضايي حضرت مهدي توجّه به امور زير بايسته است:

يکم. براي مبارزه با فساد، تباهي و ظلم و جور،تقويت پايه هاي ايمان و اخلاق و ترويج ارزش هاي معنوي و انساني ضروري است. با توجّه به ويژگي دولت اخلاقي امام مهدي(عج)، اين امر، اهميّت و برجستگي خاصي در آن عصر دارد و مهم ترين و اصلي ترين کارويژه آن دولت، از بين بردن زمينه ها و عوامل فساد، انحراف و ستم، از طريق اصلاح رفتارها، تزکيه و تهذيب نفوس، احياي جامعه مرده، تقويت ايمان و معرفت، پرورش فضايل اخلاقي و...است. اين انگاره باعث از بين رفتن زمينه ها، عوامل و شکل هاي مختلف فساد و ستم در جامعه آرماني مهدوي است.

دوّم. وجود يک سيستم صحيح و نيرومند قضايي و احاطه و علم قاضيان - به خصوص خود امام مهدي(عج) - تأثير فراواني در از بين رفتن ناهنجاري ها و کژي هاي جامعه دارد که نظير آن کمتر در جامعه اي مشاهده شده است. اين دستگاه قضايي سالم و کاملاً آگاه و مسلّط، حقوق مردم را به آنان بازمي گرداند و ستمگران و فاسدان را محاکمه و مجازات مي کند.

سوّم. قضاوت امام عصرعليه السلام، در بين مردم نسبت به قضاوت هاي اجداد طاهرين آن بزرگوارعليه السلام، امتيازي خاص دارد و آن اين است که ايشان با دانش و اطّلاعشان نسبت به حوادث و وقايع قضاوت مي کند و منتظر شهادت شاهدان و دلايلي که ادّعا را ثابت کنند، نمي ماند. البته چنان که در بخش قبلي گذشت، مهم ترين شاخصه و کارويژه حکومت مهدوي، عدالت و دادگري آن است و اين امر موجب جلوگيري از تضييع حقوق مردم مي شود.

چهارم. با تحقّق عدالت اجتماعي و رفع نزاع ها، کشمکش ها و زياده خواهي ها و استغناي واقعي مردم، زمينه بسياري از مفاسد و تباهي ها از بين مي رود و نياز به دخالت قضايي کمتر مي شود.

مؤلّفه ها و شاخصه هاي زير در رابطه با عملکرد قضايي حکومت مهدوي عليه السلام قابل ارائه است:

الف. تأمين عدالت قضايي: عدالت قضايي (دادگري) در دوران ظهور، به طور جدّ رعايت گشته و حقوق ضعيفان و مظلومان، پايمال نخواهد شد. آن حضرت ترازوي عدالت را در جامعه برپا ساخته و بر رفتار قضات به دقّت نظارت نموده و با متخلفان برخورد شديد خواهد کرد. امام علي عليه السلام مي فرمايد: «[مهدي] قاضيان زشت کار [و بيدادگر] را کنار مي زند و دست سازش کاران را از سر مردم کوتاه مي کند. زمامداران ستم پيشه را عزل کرده و زمين را از هر چه انسان نيرنگ باز و فريبکار پاک مي سازد». [1] .

چنان که گذشت آن حضرت خود به عدالت، حکم و داوري خواهد کرد (حکم بالعدل). [2] اميرمؤمنان عليه السلام فرموده است:«او همان خورشيدي است که از مغرب طلوع خواهد کرد، در ميان رکن و مقام ظاهر مي شود؛ پس زمين را پاکيزه مي سازد و ترازوي عدالت را مي گستراند، ديگر کسي به کسي ستم نمي کند». [3] .

رسول خداصلي الله عليه وآله نيز فرموده است: «در دوران [حکومتش] جز به هنگام اجراي حدود الهي، کسي را مورد ضرب قرار نمي دهد. خداوند همه بدعت ها را به وسيله او نابود مي سازد و همه فتنه ها را به دست او از ميان برمي دارد». [4] .

ب. اجراي حدود و احکام الهي: احکام و حدود الهي، براي سعادت و نجات انسان ها است و تخطّي از آن موجب هرج و مرج در جامعه و کند شدن حرکت آن به سوي تعالي و تکامل اخلاقي مي شود. دقّت در اجراي اين حدود، باعث مي شود که جامعه از ناراستي ها و کژي ها پيراسته شود و زمينه هاي مفاسد و تباهي کم گردد: «... مهدي(عج)، حدود الهي را اجرا مي کند و به حکم خدا داوري مي نمايد». [5] .

ج. داوري براساس کتاب هاي آسماني: «آن گاه در ميان اهل تورات به تورات، در ميان اهل انجيل به انجيل، در ميان اهل زبور به زبور و در ميان اهل قرآن به قرآن حکم مي کند». [6] .

د. قضاوت داودي و سليماني: «...آن گاه منادي ندا مي دهد: اين مهدي است که چون داود و سليمان قضاوت مي کند و در قضاوت کردن احتياجي به دليل و شاهد ندارد» [7] و نيز: «وقتي قائم آل محمّدصلي الله عليه وآله قيام مي کند، به حکم داود حکم مي کند...». [8] .

ه. عدم درخواست بيّنه و گواه: «زماني که قائم آل محمّدصلي الله عليه وآله فرمانروا شود، در ميان مردم به حکم داود، داوري مي کند و نيازي به شاهد و گواه ندارد. در هر موردي خداوند، حکم واقعي را به او الهام مي کند و او براساس علم خود قضاوت مي نمايد و هر قومي را از اجتهاد و استنباطشان خبر مي دهد. دوست و دشمن خود را با نشان الهي مي شناسد...» [9] و نيز: «دنيا به پايان نمي رسد تا اينکه مردي از ما اهل بيت، خروج مي کند. [او] همچون داود حکم مي کند و از مردم شاهد و دليل نمي خواهد». [10] .

مراد از «حکم داودي» ممکن است اين باشد که حضرت مهدي(عج) در قضايا براساس اطلاع به واقع و آگاهي از حقيقت داوري نموده و بر ظاهر امور اعتماد نخواهد کرد.

و. نوآوري در قضاوت (براساس علم الهي و فهم واقعيات): «هر گاه قائم قيام کنند، سه حکم خواهد کرد که احدي پيش از او نکرده است: پير زناکار و [مرد] مانع الزکات را مي کشد و به برادراني که در عالم اشباه (عالم ذر) برادر بودند، إرث مي دهد». [11] «...در مورد دو چيز بدون درخواست شاهد و دليل، به حکم خدا درباره آنها حکم خواهد کرد: زناکار متأهل را سنگسار مي کند و کسي که زکات نمي دهد، گردنش را مي زند». [12] .

ز. اعجاز و پيشرفت در قضاوت: «هنگامي که قائم قيام مي کند، در هر يک از مناطق جهان، فردي را برگزيده، به آنجا مي فرستد و به او مي گويد: پيمان تو به دست تو است. اگر با مطالبي مواجه شدي که آن را نفهميدي و نحوه قضاوت را در موردش ندانستي، به دست خود نگاه کن و به آنچه در آن است عمل نما». [13] .