نهاد وزارت
يکي از نهادها و ساخت هاي قدرت در حکومت جهاني حضرت مهدي(عج) - که در ساخت حکومت علوي وجود نداشت - وزارت است. طبيعي است که در حکومتي که امام مهدي(عج) رهبري آن را برعهده دارد، کارگزاران و مسؤولان حکومت نيز بايد از بزرگان و نيکان امّت باشند. از اين رو مي بينيم در روايات، ترکيب دولت امام مهدي(عج) را از پيامبران، جانشينان آنان، تقوا پيشگان و صالحان روزگار و امّت هاي پيشين و از سران و بزرگان اصحاب پيامبرصلي الله عليه وآله بيان مي کنند که نام برخي از آنان بدين گونه است: حضرت عيسي عليه السلام، هفت نفر از اصحاب کهف، يوشع وصي موسي عليه السلام، مؤمن آل فرعون، سلمان فارسي، ابودجانه انصاري، مالک اشتر نخعي و قبيله همدان. [1] .
از عيسي عليه السلام در روايات با واژه هاي گوناگون مانند وزير، جانشين، مشاور، فرمانده سپاه و مسؤول در حکومت ياد شده است. براساس رواياتي چند، آن حضرت عليه السلام وزارت حکومت جهاني امام مهدي(عج) را برعهده خواهد داشت؛ چنان که از افراد ديگري نيز به عنوان وزير نام برده شده که احتمالاً اين وزيران در رده هاي بعدي حکومت و سياست قرار دارند و عيسي عليه السلام در رأس آنها و به عنوان وزير و مشاور و نزديک ترين شخص به امام زمان و فرمانده سپاه او و دارنده مقام «قضاوت» است.
در يکي از روايات از پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله نقل شده است: «مهدي متوجّه مي شود که عيسي در «قدس» در نزديکي مناره «بيضاء» فرود آمده است؛ در حالي که دست هاي خود را بر بال هاي دو فرشته نهاده، آب از موهايش فرو مي چکد. پس مهدي مي گويد: جلو بايست و با مردم نماز بخوان. عيسي مي گويد: نماز براي تو اقامه شده است. پس عيسي پشت سر او نماز مي خواند و با او بيعت مي کند و مي گويد: من به عنوان وزير و معاون برانگيخته شده ام؛ نه به عنوان امير و امام». [2] .
معمّر بن راشد از امام صادق عليه السلام از پيامبرصلي الله عليه وآله نقل مي کند که فرمود: «مهدي از نسل من است، وقتي خروج کند، عيسي بن مريم براي ياريش فرود مي آيد؛ او را پيش رو قرار داده و پشت سرش اقتدا مي کند». [3] .
و نيز فرمود: «...عيسي نزول مي کند و امير مسلمانان (مهدي(عج)) مي گويد: نزديک آي و با ما نماز بگزار. عيسي عليه السلام مي فرمايد: هان که برخي از شما بر برخي ديگر، به کرامت خداي تعالي که بر اين ملّت دارد، فرمانروا و امير مي باشيد». [4] .
و در روايتي آمده است: «عيسي عليه السلام وزير حضرت قائم و پرده دار و جانشين آن حضرت است. به کرامت حضرت حجة بن الحسن بر شرق و غرب عالم امنيت را گسترش مي دهد». [5] .
همچنين از افراد ديگري نيز به عنوان وزيران حکومت مهدي عليه السلام نام برده شده است؛ چنان که رسول خداصلي الله عليه وآله مي فرمايد: «وزيران مهدي، همه عجم (غير عربي) هستند و در ميان آنان حتّي يک نفر هم عرب نيست؛ ولي به عربي سخن مي گويند و آنان خالص ترين و برترين وزيران هستند». [6] .
امير مؤمنان در وصف اصحاب امام زمان مي فرمايد: «گروهي از مردان الهي، دور او گرد مي آيند، دعوتش را سرپا نگه مي دارند و او را ياري مي کنند. آنان وزيران او هستند که سنگيني مسائل کشوري را بر عهده مي گيرند و او را در مسؤوليت بزرگي که خداوند به عهده اش گذاشته، ياري مي کنند». [7] .
امام صادق عليه السلام نيز فرموده است: «وقتي که قائم آل محمّدصلي الله عليه وآله قيام مي کند، از پشت کعبه 37 مرد بيرون مي آورد و 25 نفر ايشان از قوم موسي هستند که به حق حکم به حق مي کنند وبه حقّ متمايل اند و هفت نفر از اصحاب کهف اند و مابقي يوشع وصي موسي و مؤمن آل فرعون و سلمان فارسي و ابودجانه انصاري و مالک اشتر مي باشند. آنان ياوران حضرت مهدي و حاکمان [روي زمين]هستند». [8] .
پاورقي
[1] ر. ک: نجم الدين طبسي، چشم اندازي به حکومت مهدي، (قم: انتشارات دفتر تبليغات اسلامي، 1380)، ص 17.
[2] «فيلتفت المهديّ وقد نَزلَ عيسي عند المنارةِ البيضاء في القُدْسِ واضِعاً کَفَّيه علي اجنحةِ مَلکين کأنّما يَقطر من شَعْرِه الماءُ فيقول: إنّما بُعثتُ وزيراً ولم أبْعَثْ أميراً»، علي بن يونس نباطي، الصراط المستقيم، ج 2، ص 22، و ج 3، ص 92؛ کامل سليمان، يوم الخلاص، ج 1، ص 553، ح 724.
[3] «ومن ذريّتي المهدي إذا خرج نزل عيسي بن مريم لنصرته فقدمه وصلّي خلفه»: احمد بن علي طبرسي، الاحتجاج، ج 1، ص 47؛ محمّد بن علي بن بابويه (شيخ صدوق)، امالي، ص 218؛ محمّد بن حسن حرّ عاملي، اثبات الهداة، ج 3، ص 495، ح 255.
[4] «فينزل عيسي بن مريم صلي الله عليه وآله فيقول اميرهم: تعال صلّ لنا فيقول الا اِنّ بعضکم علي بعض امراء تکرمة من اللَّه تعالي لهذه الامّة»: محمد بن حسن حرّ عاملي، اثبات الهداة، ج 3، ص 597؛ علي بن عيسي اربلي، کشف الغمّه، ج 2، ص 474 و 479؛ لطف اللَّه صافي، منتخب الاثر، ص 600؛ علاء الدين متقي هندي، البرهان، ص 158 و 159.
[5] «هو والوزير الأيمن للقائم عليه السلام وحاجبُه ونائبه ويبسط في المغرب والمشرق الأمن من کرامة الحجّة بن الحسن صلوات اللَّه عليهما....»: علي کوراني و...، معجم الاحاديث المهدي (قم: مؤسسة المعارف الإسلاميّة، 1411)، ج 1، ص 530؛ سيد هاشم بحراني، حلية الابرار (قم: دار الکتب العلمية، 1297)، ج 2، ص 620.
[6] «وزراء المهديّ من الأعاجم ما فيهم عربيٌ يتکلّمون العربية وهم أخلَصُ الوزراء وافضل الوزراء»: محمّد باقر مجلسي، بحار الأنوار، ج 48، ص 305؛ سليمان قندوزي حنفي، ينابيع المودّة، ج 560،2.
[7] «وله رجالٌ الهيّون، يقيمونَ دعوتَهُ وينصرونَه. هم الوزراءُ له، يتحمّلونَ أثقالَ المملکةِ عنه ويعينونَهُ علي ما قَلَّدَه اللَّه»: مصطفي آل سيد کاظمي،بشارة الإسلام، (قم: موسسة آل البيت، بي تا)، ص 297؛ سليمان قندوزي حنفي، ينابيع المودّة، ج 2، ص 560.
[8] «يخرج مع القائم عليه السلام من ظهر الکعبة سبعة وعشرين رجلاً، خمسة عشر من قوم موسي عليه السلام الّذين کانوا (يهدون بالحقّ و به يعدلون) وسبعه من اهل الکهف ويوشع بن نون و سلمان و ابادجانة الانصاري و المقداد و مالک الاشتر، فيکونون بين يديه أنصاراً وحکّاماً»: محمّد بن محمّد نعمان (شيخ مفيد)، الارشاد، ج 2، ص 386؛ محمّد بن مسعود عيّاشي، تفسير عياشي، ج 2، ص 32؛ فضل بن حسن طبرسي، اعلام الوري، ص 464؛ محمّد بن جرير طبري، دلائل الامامة، ص 247.