روايات مختلف در اين موضوع - به خصوص حديث «اکمل به اخلاقهم» - دلالت بر اهميت و محوريت اخلاق و کمال و رشد و بالندگي معنوي انسان ها در دولت مهدوي دارد:

امام باقرعليه السلام مي فرمايد: «چون قائم ما قيام کند، دستش را بر سر بندگان مي گذارد و عقول آنها را متمرکز ساخته و اخلاقشان را به کمال مي رساند». [1] .

در روايت ديگري آمده است: «وقتي قائم ما قيام کند، دست [عنايتش] را بر سر بندگان مي نهد وبدين وسيله عقل آنها زياد شده وفهم شان بالامي رود (کامل مي گردد).» [2] .

پيامبرصلي الله عليه وآله مي فرمايد: «... دل هاي بندگان را پر از عبادت مي کند و عدلش فراگير مي شود» [3] و «خداوند به وسيله او دروغ را نابود مي سازد و روزگار سخت و رنج آور را مي برد و ذلّت بردگي و بندگي از گردن هاي شما بيرون مي کشد». [4] .

امام صادق عليه السلام در تفسير آيه شريفه (الملک يومئذٍ للّه) مي فرمايد: «ملک و پادشاهي امروز از آن خدا است، پادشاهي ديروز نيز از آن خدا بود، پادشاهي فردا هم از آن خدا است؛ لکن هنگامي که قائم ما قيام کند، جز خداي - تبارک و تعالي - پرستيده نمي شود» [5] ؛ يعني، مهم ترين ثمره اين دولت هدايت مردم و زنده کردن جامعه مرده است.

در روايتي آمده است: «[مهدي(عج)] با تقوا گام مي سپارد و بر اساس هدايت رفتار مي کند...». [6] هدايت و ارشاد - تکويني و تشريعي - از مهم ترين اقدامات دولت مهدوي است که در سايه تعالي روحي و تکامل اخلاقي مردم به بار مي نشيند.

همچنين: «او اين امت را پس از آنکه تباه [و فاسد] شده اند، اصلاح مي کند». [7] بر اساس اين روايت اصلاح مردم بعد از فساد اخلاقي آنان و تغيير بنيادين رفتارها، گفتارها و پندارهاي غير اخلاقي و آلوده آنها، مهم ترين و درخشان ترين اقدام دولت امام مهدي(عج) خواهد بود و اين احياگري و اصلاح و نوسازي معنوي، مطلق و فراگير است و پس از آن فساد و انحرافي وجود نخواهد داشت و زمين نوراني و پر از صفا و معنويت خواهد شد: «زمين با نور پروردگارش - منوّر مي شود» [8] و «چون قائم ما قيام کند، زمين به نور پروردگارش روشن مي گردد و مردم همگي بي نياز شوند». [9] .

امام صادق عليه السلام در تفسير آيه (فاستبقوا الخيرات اين ما تکونوا...) [10] فرمود: «[سبقت بگيريد در نيکي ها...]، درباره قائم عليه السلام و اصحابش نازل شده است». [11] در روايتي آمده است: «هنگامي که قائم آل محمد قيام کند، مي فرمايد: اي مردم! ما هستيم کساني که خداوند در قرآن وعده آنان را به شما داده است: «کساني که بر زمين حکومت مي کنند، نماز را برپا مي دارند و...». [12] اين دو روايت نيز به روشني نشان مي دهد که از اقدامات اساسي حضرت مهدي و ياران آن حضرت، برنامه هاي اخلاقي، تربيتي و ديني و رساندن بشر به کمال معنوي و روحي است.

در روايتي آمده است: «زمين را از... نور و برهان آکنده مي سازد» [13] و نيز آمده است: «خداوند زمين را به دست قائم زنده و احيا مي گرداند؛ بعد از آنکه زمين با کفر ساکنانش مرده باشد». [14] در روايات ديگر اشاره شده که مرگ دل ها، با ترک امر به معروف و نهي از منکر، [15] قتل، گرسنگي (فقر) و... بوده است. امام زمان(عج) به راستي کيمياگري مي کند و با توجه به ولايت تکويني، جامعه مرده و دل هاي زنگار گرفته را احيا مي کند و سعادت و روزي آنان را در معنويت و خردورزي آنان قرار مي دهد.

همچنين آمده است: «دنيا و مردم آن در دوران حکومت مهدي(عج)، پاک و پاکيزه مي شوند» [16] و «امر خداوند، برتري داده شده و دين خدا ظاهر مي گردد». [17] .

انسان ها همواره به جهت غفلت، ناداني و ناسپاسي غرق در گناه و فساد هستند که از اين امر در اصطلاح قرآني به کوري، گنگي و کري ياد مي شود. اين گونه امراض روحي و رواني در عصر امام مهدي(عج) مدارا مي شود و زمينه هاي ناهنجاري هاي اخلاقي از بين مي رود: «شيوه پيامبر خدا را در پيش مي گيرد و شما را از کوري، کري و گنگي نجات مي دهد» [18] و «قلعه هاي گمراهي و دل هاي بسته را مي گشايد». [19] همچنين: «خداوند به دست او از نابودي و تباهي نجات مي دهد و به وسيله او از گمراهي به [راه درست]هدايت مي کند». [20] .

در زمينه اصلاح مفاسد و ريشه کن نمودن کژي ها و ناراستي ها روايت شده است: «خداوند [به وسيله او] تمامي چيزهايي که پيش تر فاسد شده اند، اصلاح مي کند» [21] و «پستي ها را بر روي زمين باقي نمي گذارد». [22] .

درباره شيوع خيرات و فضيلت ها و رفع رذايل و ناپسندي ها آمده است: «فتنه ها و ناامني ها از بين مي رود و نيکي ها و برکات فزوني مي يابد» [23] و «زمين را از هر فريب کاري پاک مي سازد و به عدالت رفتار مي کند...». [24] «شرّ از بين مي رود و خير باقي مي کند... زنا و شراب خواري و ربا ريشه کن مي شود. مردم به عبادات و دستورات شرع روي مي آورند. عمرها دراز و امانت ها برگردانده مي شود. اشرار و بدان نابود و نيکان و اخيار باقي مي مانند و کسي که دشمن اهل بيت عليهم السلام باشد، پيدا نمي شود» [25] .