لازم به توضيح است که مراد از غيبت امام زمان عليه السلام آن



[ صفحه 90]



نيست که حضرتش از جامعه انساني بيرون رفته و در عالمي جدا زندگي مي کند که هيچ کس او را نمي بيند، [1] بلکه مقصود آن است که ديده مي شود ولي به شخص و عنوانش او را نمي شناسند، [2] چنان که در خبر است که يرونه و لا يعرفونه [3] مردم او را مي بينند ولي نمي شناسندش يا فيري الناس و يعرفهم و يرونه و لا يعرفونه [4] امام مردم را مي بيند و مي شناسد ولي آنها او را مي بينند اما نمي شناسند. و لذا در بعضي روايات آمده که چون امام آشکار شود مردم گويند ما او را پيش از اين ديده بوديم. آري مهدي منتظر غايب و ناشناخته است ولي در ميان اجتماعات مسلمين رفت و آمد دارد، و به ياري و کار گشايي شيعيانش مي پردازد و درماندگان را کمک و هدايت مي فرمايد و بخصوص در اماکن متبرکه و مراسم حج حاضر مي شود ولي شناخته نمي شود، [5] او در اين ويژگي همانند حضرت يوسف عليه السلام است



[ صفحه 91]



که به صريح قرآن برادرانش وي را نشناختند.