بازگشت

آشنايي با دومين نايب خاص امام غايب


ابوجعفر محمد فرزند عثمان بن سعيد عمري دومين نايب و واسطه حضرت حجه بن الحسن (ع) و شيعيان است. او پس از فوت پدرش بر طبق نص و بيان آشکار امام حسن عسکري (ع) و نيز تصريح و تعيين پدر به اين مقام منصوب شد. علاوه بر آنچه قبلا درباره ديانتش نقل کرديم [1] ، توقيعات زير نيز موجبات اعتماد و وثوق به او را قطعي مي گرداند: 1 - از عبدالله بن جعفر حميري نقل شده که گفت: براي ابوجعفر محمد بن عثمان عمري از طرف امام غايب در تعزيت و تسليت فوت پدرش توقيعي بيرون آمد که در بخشي از آن نوشته بود: انا لله و انا اليه راجعون ما از آن خداييم و بسويش باز مي گرديم در حالي که تسليم فرمان اوييم و راضي به قضايش. پدرت سعادتمندانه زندگي کرد و با افتخار مرد. خدايش رحمت کند، و به اوليا و سرورانش ملحق گرداند. او همواره در



[ صفحه 39]



اطاعت از امرشان کوشا بود، و بدانچه او را به خداي عز و جل و آنان نزديک مي گرداند ساعي بود، خدا رويش را تازه و شاداب کند و از لغزشش در گذرد. در بخشي ديگر از همين توقيع اندوه خود را از در گذشت پدر - عثمان بن سعيد - و اين سعادت که چون محمد فرزندي شايسته دارد که جانشين او باشد ابراز کرده، پس از حمد خدا برايش چنين دعا مي فرمايند: خدا ترا کمک کند و نيرو بخشد و دستگيرت باشد و توفيق دهد، و ولي و حافظ و مواظب و کفايت کننده ات باشد. [2] 2 - محمد بن همام گفت در سال 280 محمد بن حمويه رازي برايم نقل کرد که محمد بن ابراهيم بن مهزيار اهوازي گفت: بعد از وفات ابو عمرو توقيعي نزدش آمد: فرزند ابوعمرو - که خدايش حفظ کند - در حيات پدرش - که خدا از او خشنود گردد و او را هم راضي کند و تازه روي نمايد - هميشه محل وثوق ما بوده و در نظر ما همانند پدر است و قرب و منزلتش را دارد، اين فرزند به فرمان ما فرمان مي دهد و به آن عمل مي کند. خداوند او را تاييد کند، سخن او را بپذير و از اين رفتار [حاکي از اعتماد] ما نسبت به او آگاه باش. [3] 3 - در خبري مسند، اسحاق بن يعقوب مي گويد: از محمد بن عثمان عمري - که خدايش رحمت کناد - درخواست نمودم نامه اي را که در آن سوالهاي دشواري براي من در آنها درج است به حضور امام برساند



[ صفحه 40]



[او اين کار را کرد و] توقيع به خط مولاي ما صاحب الزمان (ع) رسيد، که از جمله در آن نوشته بود: اما محمد بن عثمان عمري - که خدا از او و پدرش راضي باد - همانا محل وثوق من است، و نوشته او نوشته من است. [4] براي اطمينان يافتن به نيابت محمد بن عثمان همين توقيع که از طرف دو دانشمند و محدث جليل صدوق و شيخ طوسي مورد قبول واقع شده و در کتب خود با ذکر اسناد نقل کرده اند کافيست 4. - از جمله شواهد راست گفتاري و صحت نيابت محمد بن عثمان اين بود که توقيعات با همان خطي که در زمان پدرش عثمان عمري نوشته مي شد از دست او به شيعه مي رسيد، و همچنين معجزات امام غايب بوسيله او براي مردم آشکار مي شد بدان صورت که جاي ترديد نمي ماند. [5] 5 - چون عثمان بن سعيد فوت کرد، فرزندش محمد مراسم کفن و دفن او را انجام داد، و از آن پس امر نيابت امام غايب به او رسيد. شيعه همگي به عدالت و امانت او متفق و معترف بودند، زيرا گذشته از آن که در زمان امام حسن عسکري (ع) و پس از آن هم ضمن توقيعات امام زمان (ع) مامور شده بودند به او مراجعه کنند و نص بر نيابتش بود، پارسايي و درست کرداري اش را نيز در طول زمان ديده بودند، و هيچ کس در صداقت و امانتش ترديد نمي کرد. [6] .



[ صفحه 41]




پاورقي

[1] رک: شناخت نخستين نايب امام غايب، بند 2 و 3.

[2] کتاب الغيبه، 219 - 220.

[3] همان ماخذ، 220.

[4] همان، 220 متن توقيع را در صفحه 176 نقل کرده.

[5] کتاب الغيبه، 221.

[6] ماخذ پيشين.