[ صفحه 99]



اگر گفته شود: امام در حال غيبت و مخفي بودن چگونه بر انجام يافتن کارهاي ناشايسته توسط شيعيان خويش آگاه مي شود تا آنان از تأديب وعقوبت او بترسند؟ در حاليکه او در زمان غيبت بگونه اي است که هيچ اقرار کننده اي نزدش اقرار نمي کند و هيچ شاهدي پيش او شهادت نمي دهد. و آيا چنين علّتي براي ترسيدن شيعيان از مخالفت با او و باز ايستادن از گناه، جز ادّعايي باطل مي تواند باشد؟

گوييم: علّت آورنده به باطل نيست جز آنکس که از وجدان خودش انصاف نمي طلبد و آنچه را که عليه اوست يکسان با چيزي که به نفع اوست ملاحظه نمي کند.

امّا شناخت امام نسبت به انجام شدن کارهاي ناشايسته از بعضي دوستانش چه بسا از همه وجوه مختلفه اي باشد که در صورت آشکار بودن و فرمانروايي و قدرت اجرايي داشتن او، مي توانست موجب علم به انجام آن امور توسط آنان باشد.