بازگشت

پژوهشهاي فضا ناوها


بازگشت سال 1986م فرصت مناسبي بود تا دنباله دار هالي به کمک فضاناوهاي پژوهشي از نزديک مورد بررسي قرار گيرد، هدف از اين برنامه مطالعه ساختار جرم مزبور از نظر فيزيکي و شيميايي و آزمايش هسته، و جو هالي و همچنين رابطه ميان جرم آن با بادهاي خورشيد بوده است.

بر اين اساس مؤسسه پژوهش هاي کيهاني اروپا فضاناو جيوتو (Giotto) و شوروي ها دو فضاناو به نام «وگاي 1 و 2» (Vega) و ژاپنيها نيز فضاناوهايي به سوي هالي روانه ساختند.

فضاناو وگا 1، در تاريخ 6 مارس 1986 از فاصله 8889 کيلومتري آن گذشت، طراحان سفينه مزبور اميدوار بودند که فضاناو وگا1، از گيسوي دنباله دار نمونه برداري کند و هسته آن را به دقت مورد کاوش قرار دهد. با وجودي که به دليل پاره اي نواقص فني، عکسبرداري واضح و روشن از هسته امکان پذير نگرديد، اما عکس ها و اطلاعاتي که به زمين مخابره شد، کاملا شگفت انگيز و غير منتظره بود.

وگا2، نيز در هشتم مارس همان سال از فاصله 8030 کيلومتري هسته هالي گذشت و با وجودي که به وسيله غبارهاي گيسوي هالي به شدت بمباران گرديد، توانست اطلاعات و عکس هاي جالب و گرانقيمتي به زمين ارسال دارد.

فضاناو جيوتو از فاصله 605 کيلومتري هسته عبور کرد و عکس هاي دقيق تر و روشن تري به زمين مخابره نمود و نارسايي هاي وگاي 1 و 2 را جبران ساخت.

نتايجي که کلا از اين ديدارها به دست آمده، نشان مي دهد که هسته هالي شکلي شبيه سيب زميني دارد که ابعاد آن به طور متوسط حدود 15ضربدر10ضربدر5 /7 کيلومتر است و سطح آن همانند ذغال، سياه بوده و نسبت بازتاب آن از 4درصد تجاوز نمي کند، عکس ها و اطلاعات مخابره شده نشان مي دهد که هسته هالي در ميان ابري از غبار جاي دارد و عوارضي به صورت شکاف ها و گودال ها و فرورفتگي ها، در سطح آن به چشم مي خورد که اندازه آن ها بين 100متر مکعب تا يک کيلومتر است.

علاوه بر عوارض مزبور، پديده هاي فوراني کاملا غير منتظره اي در سطح هسته به چشم مي خورد که گاز از آن بيرون مي جهد.

گيسو و دنباله هالي از گازهايي که از هسته تبخير مي شوند، تشکيل مي يابند و غبار نيز از سطح هسته پراکنده مي گردد، در سطح رو به خورشيد هسته هالي چند دهانه فوراني يافت مي گردد که جمعا منبع اصلي گسيل گاز و غبار را تشکيل مي دهند، هسته هالي جسم سياهي است که نور خورشيد را جذب مي کند و دمايي را معادل 300 تا 400 گلوين(27 تا127 درجه سانتيگراد) نشان مي دهد.

فضاناو جيوتو که تا اعماق گيسوي هالي پيش رفته بود، مقدار گاز و ترکيبات آن را اندازه گيري کرده و چنين نشان مي دهد که 80درصد گيسو از مولکول هاي آب و بقيه اکثرا از مولکول هاي دي اکسيد کربن تشکيل يافته است. تجزيه و تحليل ذرات غبار دنباله دار هالي که به وسيله ابزارهاي نصب شده در جيوتو و وگا به عمل آمده، نشان مي دهد که تقريبا 80درصد آنها حاوي ئيدروژن، کربن، نيتروژن، اکسيژن، و مقداري گوگرد است و علاوه بر آن، مقداري سديم، منيزيوم، سيليسيم، کلسيم و آهن نيز در آن يافت مي گردد.

2 - يکي ديگر از ستاره هاي دنباله دار متناوبي که در تمام قسمت هاي مدارش قابل مشاهده بوده است، ستاره دنباله دار «شواسمن» است، اين ستاره در حقيقت قابل توجه است و مدارش بين مشتري و زحل قرار دارد و درخشندگي آن تغيير مي پذيرد.

3 - از ديگر ستاره هاي دنباله دار قابل توجه ستاره اي است که سال 1882م در روشنايي روز کاملا قابل رؤيت بود و از خرمن خورشيد در فاصله 50000 کيلومتري سطح آن عبور نمود. [1] .


پاورقي

[1] مايردگاني، نجوم به زبان ساده 2 /6 ترجمه محمد رضا خواجه پور، نشر گيتاشناسي 1363ش، اطلس منظومه خورشيدي، ص 190، پاتريک مور، گري هانت، برگردان عباس جعفري، نشر گيتاشناسي 1374ش.