سيد رضي موسوي

يکي از مصاديق بارز تجربه ديني در فرهنگ شيعي، ديدارو ملاقات امام مهدي (ع)در عصر غيبت به گونه هاي متفاوت است، گاهي به صورت رؤيا، مکاشفه و شهود مي باشد و گاه به صورت ديدار جسماني و حضوري. اين نکته مسلم است که بنا به دلايل علمي و دلايل تاريخي امکان و وقوع ديدارآن حضرت قابل تحقق است، زيرا موجود جسماني که در ميان مردم زندگي مي کند، قابل ديدن است و امکان اين امر وجود دارد و دليل وقوعي بر مسئله اينکه در طول تاريخ شيعه افراد زيادي توفيق ديدار آن حضرت را پيدا نموده اند که آن موارد آنقدر زياد مي باشد که مسئله مذکور را به حد شهرت و يقين رسانده است و احتمال دروغ و ساختگي بودن در تمام اين موارد امري نا ممکن و دور از ذهن است.

البته قابل توجه است که با پذيرش امکان ديدار آن حضرت بايد به اين پرسش پرداخته شود که با اثبات اين امر چه نتايجي حاصل مي شود و چه اموري اثبات مي گردد، آيا مي خواهيم با اثبات ملاقات آن حضرت به حقانيت و اثبات و جود آن حضرت پي ببريم؟ يا مي خواهيم با اين امر حقانيت مذهب خاصي را اثبات کنيم؟ ويا اينکه ديدار آن حضرت صرفاً به عنوان يک تجربه عميق ديني تلقي مي شود که مومنان از آن لذت مي برند و آن تجربه ها، آنان را با خداوند و عناصر ديني پيوند مي زند؟ در اينجا براي تبيين پرسش هاي مذکور بايد به بررسي احتمالات گوناگون مسئله بپرداريم:

1- ديدار و ملاقات جسماني امام مهدي (ع)يکي از تجربه هاي خصوصي و دلنشين مومنان است. مومنان امامان خويش را واسطه فيض الهي مي دانند که واسطه ميان زمين و آسمان هستند. آنان حقايق ناب الهي را براي مومنان تفسير مي کنند و مفسران حقيقي و رسمي دين هستند. بديهي است، ديدار چنين انسان ملکوتي و شايسته که شاهکار خلقت است از ديدار هر دانشمند و انسان بزرگي، لذت بخش تر و جذاب تر است و گاهي دليل بر توجه و ظهور خاص امام نسبت به شخص ملاقات کننده است. از اينرو، اين نوع تجربه ديني صرفاً يک نوع تجربه فردي و خصوصي است و دليلي بر امور ديگر نيست. و ما براي اثبات حقانيت دين و يا اثبات يک مذهب خاص مي توانيم از راههاي استدلالي و تاريخي کمک بگيريم.

2-به نظر مي رسد که تجربه ديدار امام مهدي (ع)در طول تاريخ توسط مومنان به دو صورت نقل گرديده است.

الف - رويا، مکاشفه و شهود

ب- ملاقات جسماني و حضوري.

در باره هر يک بايد بررسي اجمالي صورت پذيرد. اما در مورد شکل نخست که ملاقات امام مهدي (ع)به صورت رويا، مکاشفه و شهود است بايد گفت که اين تجربه هاي ديني در رويت امام مهدي (ع)نه مي تواند دليل بر حقانيت مذهبي خاص باشد و نه حتي مي تواند دليل محکم و استدلالي گويا بر اثبات وجود امام مهدي (ع)در مقابل مخالفان باشد. زيرا در اثبات وجود امام عصر (ع)کشف و شهود به ميزاني که شواهد تاريخي و نقلي و سخن پيشوايان دين بر وجود ايشان دلالت دارد، داراي اعتبار و ارزش نمي باشد. کشف و مکاشفات و يا تفسير آنها مبتني بر فهم، روحيات و ذهنيت دريافت کننده است و يک امر شخصي و خصوصي است که قابليت اثبات پذيري براي ديگران در آن وجود ندارد، به علاوه که الهامات شيطاني و نفساني مي تواند بر شفافيت و حقانيت کشف و مکاشفات تاثير بگذارد وبر تفسير دريافت هاي دروني افراد تيرگي ايجاد نمايد

اما در باره مورد دوم که ديدار و ملاقات امام مهدي (ع)به صورت جسماني و حضوري است بايد گفت جون ملاقات جسماني امام مهدي (ع)براي افراد متفاوت و حتي نسبت به پيروان مذاهب متفاوت تحقق يافته است، پس در صورتي که شخصيت امام مهدي (ع)براي ديدار کننده قابل تشخيص باشد و او بتواند آن را از مکاشفه وشهود تفکيک کند در اين حالت ميتواند اثبات کننده امور ذيل باشد:

1- اين امر گواه خوبي بر حقانيت سخن مذاهب اسلامي، مبني بر وجود فردي به نام امام مهدي (ع)مي باشد

2- همچنين دليلي است بر اين امر که سخن پيامبر ص و امامان در پيشگويي آمدن مصلح جهاني، درست بوده است

3- اين امر مي تواند همچنين دليلي بر حقانيت ادعاي اديان باشد که مدعي بر آمدن منجي جهاني هستند.

بنا براين در يک تفسير حداقلي ديدار و ملاقات امام مهدي (ع)صرفاً يک تجربه ديني ودليلي بر حقانيت وجود مصلح است که پيامبران و امامان پيشگويي نموده اندو مومنان با نقل ملاقات خود هيچگاه نمي خواهند آن را دليلي بر حقانيت تمامي اعتقادات و يا اثبات شخصيت خويش تلقي کنند بلکه اين امر صرفاً يک تجربه زيباي ديني است که دينداران را در مسير دنيداري فعال تر و کوشاتر مي سازد.