از ديگر نيروهاي غيبي خداوند که به ياري مؤمنان آمده و مي آيند، فرشتگان هستند.

پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله در روايتي پس از آنکه نصر الهي را از جمله امدادهاي غيبي مربوط به قيام حضرت مهدي عليه السلام ذکر فرمود، چنين ادامه مي دهد: «وَ يُنْصَرُ بِمَلائِکَةِ اللّه ِ [1] با ملائکه الهي ياري مي شود.»

امام صادق عليه السلام نيز در بياني نوراني ذيل آيه شريفه «اَتي اَمرُ اللّه ِ فَلاتَسْتَعْجِلُوهُ» [2] چنين فرمودند: «هُوَ اَمْرُنا، اَمَرَ اللّه ُ عَزَّ وَجَلَّ اَنْ لاتَسْتَعْجِلُوا بِهِ حَتّي يُؤَيِّدَهُ اللّه ُ بِثَلاثَةِ اَجْنادٍ: اَلْمَلائِکَةُ وَالْمُؤْمِنينَ وَالرُّعْبُ؛ [3] .

آن امر اشاره به امر ما مي باشد. امر خداوند اين است که در مورد آن شتاب نورزيد تا خداوند آن را به وسيله سه لشکر فرشتگان، مؤمنان و ترس، او را در برابر موانع و دشمنان ياري دهد.» از روايات به دست مي آيد که اين فرشتگان در سه گروه به ياري حضرت مي شتابند:

الف فرشتگان مقرّب

روايات فراواني درباره نزول فرشته وحي و ديگر ملائکه مقرب خداوند هنگام ظهور، در دست است که حکايت از عظمت و بزرگي قيام حضرت مهدي عليه السلام دارد.

ـ در همين رابطه در رواياتي چند از جبرئيل به عنوان اولين بيعت کننده با حضرت مهدي عليه السلام ياد شده است.

امام باقر عليه السلام در اين باره فرموده است: «فَيَکُونُ اَوَّلَ مَنْ يُبايِعُهُ جَبْرَئيلُ؛ [4] پس اولين کسي که با او بيعت مي کند، جبرئيل است.»

برخي ديگر از رواياتي که همراهي فرشتگان مقرّب الهي با حضرت مهدي عليه السلام را در قيام بزرگ آن حضرت يادآور شده اند، از اين قرار است:

شيخ مفيد در امالي خود با ذکر سند به نقل از امام سجاد عليه السلام درباره قيام حضرت مهدي عليه السلام چنين آورده است: «کَاَنّي بِصاحِبِکُمْ قَدْ عَلا فَوْقَ نَجَفِکُمْ بِظَهْرِ کُوفان في ثَلاثمأة وَ بَضْعَةَ عَشَرَ رَجُلاً جَبرئيلُ عَنْ يَمينِهِ وَ ميکائيلُ عَنْ شِمالِهِ وَ اسرافيلُ اَمامَهُ؛ [5] گويا مي بينم صاحب شما را که بر نجف شما، پشت کوفه همراه سيصد و چند نفر بالا رفته است و جبرئيل سمت راست او و ميکائيل سمت چپ و اسرافيل در مقابل اوست.»

و نيز از امام صادق عليه السلام نقل است که فرمود: «لا يَخْرُجُ القائِمُ حَتّي يَکُونَ تَکْمِلَةُ الْحَلْقَةِ قُلْتُ وَ کَمْ تَکْمِلَةُ الْحَلْقَةِ؟ قال: عَشَرَةَ آلافٍ، جَبْرَئيلُ عَنْ يَمينِهِ وَ ميکائيلُ عَنْ يَسارِهِ...؛ [6] قائم خروج نخواهد کرد مگر حلقه سپاه به کمال و تمام رسد. عرض کردم: حلقه به چه مقدار کامل مي شود؟ فرمود: ده هزار که جبرئيل از سوي راست آن و ميکائيل از طرف چپ آن قرار دارند.»

همچنين از روايات استفاده مي شود که پرچم قيام حضرت مهدي عليه السلام توسط فرشته وحي، جبرئيل آورده مي شود. از امام صادق عليه السلام سؤال شد که آيا پرچم قيام نزد حضرت است يا اينکه براي او آورده مي شود؟ آن حضرت فرمود: «بَلْ يَأْتي بِها جَبرئيلُ؛ [7] بلکه جبرئيل آن را مي آورد.»

ب فرشتگان حاضر در جنگ بدر

آيات و رواياتي چند، از حضور فرشتگان الهي در جنگ بدر سخن به ميان آورده اند. در رواياتي نيز از ياري شدن حضرت مهدي عليه السلام توسط همان فرشتگان حکايت دارد.

امام باقر عليه السلام فرمود: «يا ثابِتُ! کَاَنّي بِقائِمِ اَهلِ بَيْتي قَدْ اَشْرَفَ عَلي نَجَفِکُم هذا ـ وَ اَوْمَأَ بِيَدِهِ اِلي ناحِيَةِ الْکُوفَةِ ـ فَاِذا هُوَ اَشْرَفَ عَلي نَجَفِکُمْ نَشَرَ رايَةَ رَسُولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله فَاِذا هُوَ نَشَرَها اِنحَطَت عَلَيْهِ مَلائِکَةُ بَدْرٍ...؛ [8] اي ثابت! گويي که من هم اکنون قائم اهل بيت خود را مي نگرم که به اين نجف شما نزديک مي شود ـ و با دست خود به سمت کوفه اشاره فرمود ـ و همين که به نجف شما اشراف پيدا کرد، پرچم رسول خدا صلي الله عليه و آله را بر خواهد افراشت و چون آن را برافرازد، فرشتگان بدر بر او فرود آيند.»

امام صادق عليه السلام فرمود: «اِذا قَامَ الْقائِمُ صَلواتُ اللّه ِ عَلَيْهِ، نَزَلَتْ مَلائِکَةُ بَدرٍ وَ هُمْ خَمْسَةُ آلافٍ؛ [9] هنگامي که قائم ـ که درود خداوند بر او باد ـ قيام کند، فرشتگان روز بدر که در جنگ بدر به ياري پيامبر آمدند فرود مي آيند و آنان پنج هزارند.»

ج فرشتگان قيام امام حسين عليه السلام

فرشتگاني که در قيام عاشورا به زمين نازل شدند، به تقدير الهي آن گاه رسيدند که کارزار به پايان رسيده بود و از اين روي، خداوند آنها را مأمور ساخت تا هنگام قيام منتقمِ خون امام حسين عليه السلام در زمين بمانند و چون آن منتقم ظهور کرد او را ياري کرده، انتقام خون شهيد کربلا را از ستمگران باز ستانند. شيخ صدوق در کتاب عيون اخبار الرضا عليه السلام اين حکايت را مفصل به نقل از امام رضا عليه السلام آورده که در بخشي از آن چنين مي خوانيم: «وَ لَقَدْ نَزَلَ اِلَي الاَْرْضِ مِنَ الْمَلائِکَةِ اَرْبَعَةَ آلافٍ لِنَصْرِهِ، فَلَمْ يُؤذَنْ لَهُمْ فَهُمْ عِنْدَ قَبْرِهِ شَعْثٌ غَبْرٌ اِلي اَنْ يَقُومَ الْقائِمُ عليه السلام فَيَکُونُونَ مِنْ اَنْصارِهِ وَ شُعارُهُمْ يا لَثاراتِ الْحُسَيْنِ؛ [10] همانا چهارهزار از فرشتگان جهت ياري او امام حسين عليه السلام بر زمين فرود آمدند. پس به آنها اجازه ياري داده نشد. پس آنها در مجاورت قبر او ژوليده و غبار آلود تا هنگام قيام قائم عليه السلام خواهند ماند و چون قائم ظهور فرمايد آنها از ياران او خواهند بود و شعار آنها «يا لثارات الحسين» است.»