برخي در استدلال بر عدم امکان تشرف به ملاقات حضرت مهدي عليه السلام در عصر غيبت، به توقيع حضرت به علي بن محمّد سمري تمسّک کرده اند، زيرا در ذيل آن چنين آمده است: «ألا فمن ادّعي المشاهدة قبل خروج السفياني والصيحة فهو کذّاب مفترٍ...» ؛ [1] «... آگاه باش! پس هر کس قبل از خروج سفياني و صيحه، ادعاي مشاهده کند پس او بسيار دروغگو و تهمت زننده است...».

پاسخ:

1 - کسي اطلاق اين روايت را قبول نکرده و لذا جماعت بسياري از علما و صلحا قضيه تشرف خود را بر ديگران نقل کرده اند.

2 - درتوقيع، ادّعاي مشاهده تکذيب شده و مشاهده عبارت است از ديدن با شناخت، [2] در حالي که مي دانيم: غالب ديدارها با شناخت در مرحله اوّل همراه نبوده است.

3 - ممکن است که مقصود از ادعاي مشاهده خصوصاً با وجود مدعيان دروغين نيابت و سفارت در عصر صدور اين روايت، ادعاي مشاهده و رؤيت و ملاقات با حضرت به عنوان نايب خاص باشد، که حضرت به طور اکيد در عصر غيبت کبرا نيابت خاص را نفي مي کند، خصوصاً به قرينه آنکه در توقيع شريف آمده است: «و زود است که در ميان شيعيانم کساني پيدا شوند که ادعاي مشاهده نمايند...».

4 - شيخ طوسي رحمه الله با آنکه اين توقيع را نقل کرده ولي خودش به عموم آن عمل نکرده و قائل به امکان رؤيت براي افراد صالح امّت است.

5 - ممکن است که مراد از مشاهده، ديداري باشد که بر آن آثار مترتب گردد. و در حقيقت، حضرت درصدد آن است که ترتّب اثر را از اين ملاقات ها و سخن هايي که در آنها بوده برطرف نمايد.

همان گونه که در روايتي مي خوانيم: «اگر پنجاه نفر نزد تو قسم بر ضدّ کسي خوردند، ولي آن شخص خلاف آن را گفت، او را تصديق کرده و آن پنجاه نفر را تکذيب کن» اين به معناي عدم ترتّب اثر بر قسم پنجاه نفر است.

6 - روايت، بر فرض صحّت سند، مفيد ظن است، در حالي که قضاياي تشرفات به حدّي است که انسان را به يقين مي رساند.

7 - ممکن است که مقصود از مشاهده در توقيع شريف، ادعاي مشاهده اختياري باشد، به اين معنا که رؤيت در عصر غيبت کبرا اختياري نيست، بلکه هر کس را که ما صلاح دانستيم او را به شرف لقاي خود مفتخر مي سازيم.

8 - توقيع، خبر مرسل است و لذا از حيث سند ضعيف مي باشد.