بازگشت

ملاک و معيار انتصاب نواب اربعه چه بوده است؟


امامان معصوم عليهم السلام بر اساس حکمت رفتار مي کردند و قطعاً در نصب ها يک سري معيارها و ملاک هايي را مد نظر داشتند از قبيل:

1 - تقيّه و رازداري در حدّ بالا

سفير اوّل حضرت، عثمان بن سعيد براي رعايت تقيه مي کوشيد تا خود را از بازرسي هاي رژيم عباسي دور نگه دارد. او بدين منظور در هيچ بحث و مجادله مذهبي يا سياسي به صورت آشکار درگير نمي شد. [1] .

حسين بن روح نيز در راستاي رعايت و حفظ تقيه، يکي از خدمتگزاران خود را تنها به اين دليل که معاويه را لعن نمود عزل و اخراج کرد. [2] .

2 - صبر و استقامت بسيار عالي و ممتاز

عده اي از ابوسهل نوبختي پرسيدند: چرا تو نايب خاص حضرت نشدي؟ او در جواب گفت: «آنان (امامان عليهم السلام) بهتر از همه مي دانند که چه کسي لايق اين مقام است. من آدمي هستم که با دشمنان رفت و آمد دارم و با آنان مناظره مي کنم. اگر آنچه را که ابوالقاسم حسين بن روح درباره امام مهدي عليه السلام مي داند من مي دانستم، شايد در بحث هايم با دشمنان، آن گاه که جدال و لجاجت آنان را مي ديدم، مي کوشيدم تا دلايل بنيادي را بر وجود امام ارائه دهم و در نتيجه محل اقامت او را برملا مي ساختم. اما اگر ابوالقاسم حسين بن روح، امام را زير عباي خود پنهان داشته باشد، و بدنش را با قيچي قطعه قطعه کنند تا امام مهدي عليه السلام را نشان دهد، هرگز عباي خود را کنار نمي زند و امام را نشان نمي دهد». [3] .

3 - نسبت به ديگران فهميده تر بودن

شيخ طوسي در کتاب «الغيبة» به فهم و درايت آنان اشاره کرده است. [4] .

4 - حسّاس نبودن حکومت نسبت به آنان

امام مهدي عليه السلام در انتخاب نايبان خاص خود از افرادي استفاده مي کرد که در دستگاه ظالمان عباسي نسبت به آنها حساسيتي نباشد، چون نيابت خاص، کاري بود بسيار مخفي و مبهم و مهم؛ و لذا هر يک از آنان داراي شغل بوده، کاسبي مي کرده اند تا شناخته نشوند.


پاورقي

[1] تاريخ سياسي غيبت امام دوازدهم، دکتر جاسم حسين، ص 149.

[2] الغيبة، طوسي، ص 237.

[3] الغيبة، طوسي، ص 240؛ بحارالأنوار، ج 51، ص 359.

[4] همان، ص 236.