بازگشت

وجود امام مهدي را از روايات شيعه چگونه مي توان به اثبات رسان


وجود حضرت مهدي عليه السلام همانند ولادت آن حضرت را از راه هاي مختلف مي توان به اثبات رسانيد که يکي از آنها، راه تواتر است. اين راه را با ذکر مقدماتي به اثبات مي رسانيم:

مقدّمه اوّل: در منطق ارسطويي خبر متواتر به خبر جماعت کثير با کيفيتي تفسير شده که محال است بر کذب و دروغ توافق کرده باشند. از اين تعريف استفاده مي شود که خبر متواتر دو رکن دارد:

1 - اخبار جماعت بسيار.

2 - جماعت به حدّي باشد که اجتماعشان بر کذب محال باشد.

در مورد احاديثي که دلالت بر وجود امام مهدي عليه السلام دارد، رکن اوّل به حس و وجدان ثابت است، زيرا به گوش خود شنيده و به چشم خود اخبار بسياري که دلالت بر وجود حضرت مهدي عليه السلام دارد ديده ايم.

در مورد رکن دوم نيز ادعاي بداهت بر آن شده است، و لذا در منطق ارسطويي خبر متواتر، يکي از قضاياي شش گانه بديهي شمرده شده است.

مرحوم شهيد صدررحمه الله معتقد است که سبب پديد آمدن يقين در قضيه متواتر و تجربي، حساب احتمالات است، نه آنچه منطق ارسطويي مي گويد، که قضيه متواتر از بديهيات اوليه همانند «کل اعظم از جزء» است. در مورد يک خبر اولين شخصي که شناخته شده نيست از آن خبر مي دهد درصدي از احتمال مطابقت با واقع در آن است و همينطور نفر دوم و سوم و... تا به حدي خبرها مي رسد که احتمال مطابقت با واقع به حدي قوي مي شود که احتمال مخالفت با واقع، ضعيف يا معدوم مي گردد و لذا انسان در مفاد آن خبر به يقين مي رسد.

مقدّمه دوم: در مورد خبر متواتر لازم نيست که هر يک از خبردهندگان ثقه و عادل باشند بلکه همين که کذب و تعمّد آنها بر دروغ ثابت نشود کافي است در حصول علم و يقين به خبر از راه تواتر.

مقدّمه سوم: تواتر بر سه قسم است:

1 - تواتر لفظي: که محور مشترک در تمام خبرها لفظ خاصي است. همانند حديث: «من فسّر القرآن برأيه فليتبوّء مقعده من النار».

2 - تواتر معنوي: که محور مشترک تمام خبرها قضيه اي معنوي و محدود است، همانند حديث کساء.

3 - تواتر اجمالي: که محور مشترک در تمام خبرها و لازمه التزامي قضيه است، همانند خبر از شجاعت اميرالمؤمنين عليه السلام، که گر چه قضايا مختلف است ولي همگي در يک لازمه مشترک هستند و آن شجاعت امام اميرالمؤمنين عليه السلام است. در مورد موضوع وجود و ولادت امام مهدي عليه السلام نيز مي توانيم از اين طريق به يقين برسيم. و لذا جاي اين نيست که روايات اين موضوع مورد بررسي سندي قرار گيرد، زيرا با مراجعه به ابواب مختلف مناسب با موضوع مي توان يقين به ولادت و وجود امام مهدي عليه السلام از راه حساب تراکم احتمالات پيدا کرد، به جهت اينکه همگي در يک خبر اشتراک نظر دارند که همان ولادت و وجود امام مهدي عليه السلام است.