خداوند متعال در سوره اسراء مي فرمايد: يَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ فَمَنْ أُوتِيَ کِتابَهُ بِيَمِينِهِ فَأُولئِکَ يَقْرَؤُونَ کِتابَهُمْ وَلايُظْلَمُونَ فَتِيلاً؛ [1] «روزي که هر گروهي را به توسط امامشان مي خوانيم. کساني که نامه عملشان به دست راستشان داده شود آن را با [شادي و سرور] مي خوانند و به قدر رشته شکاف هسته خرمايي به آنان ستم نمي شود.»

مفاد آيه اين است که از هر کس در روز قيامت، از امام به حق سؤال مي شود، اگر معترف و معتقد به آن بوده رستگار خواهد شد، و نامه عملش را به دست راست او مي دهند. لذا بايد در هر زماني امامي واجب الاطاعة وجود داشته باشد، امامي که بدون معرفت و متابعت از او فلاح و رستگاري هرگز در قيامت براي انسان نخواهد بود. و لذا در روايات مي خوانيم که پيامبرصلي الله عليه وآله فرمود: «من مات لا يعرف إمامه مات ميتة جاهليّة» ؛ [2] «هر کس بميرد در حالي که امامش را نشناخته، به مرگ جاهليت از دنيا رفته است.»

از آنجا که وظيفه هر شخصي متابعت از حق و حقيقت است، پس بايد در هر زماني امام به حق و حقيقت موجود باشد تا مردم با اراده و اختيار، او را به عنوان رهبر خود برگزينند و با پيروي از او از جمله اصحاب يمين گردند.

از آنجا که «لوح محفوظ» يکي است و اختصاص به طايفه اي دون طايفه اي ديگر ندارد لذا نمي توان لفظ «امامهم» در آيه را حمل بر «لوح محفوظ» نمود.

و نيز ممکن نيست که مقصود به کلمه «امام» در آيه، کتاب هر قوم باشد، زيرا آيه شامل همه انسان ها از اول خلقت تا آخر خلقت است، در حالي که اولين کتاب مشتمل بر شريعت، کتاب نوح است، و قبل از او کتابي اين چنين بر مردم نازل نشده است.

سيوطي به سندش از رسول خداصلي الله عليه وآله در ذيل آيه فوق نقل کرده که فرمود: «يدعي کلّ قوم بإمام زمانهم وکتاب ربّهم وسنّة نبيّهم» ؛ [3] «هر قومي به امام زمانش و کتاب پروردگارش و سنت پيامبرش محشور خواهد شد.»

و نيز از ابن عباس نقل کرده که مقصود به امام در آيه شريفه فوق امام هدايت و امام ضلالت است. [4] .

کليني از امام باقرعليه السلام نقل کرده که فرمود: «لمّا نزلت هذه الآية: يَوْمَ نَدْعُو کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ قال المسلمون: يا رسول اللَّه! ألست إمام الناس کلّهم أجمعين؟ قال: فقال رسول اللَّه صلي الله عليه وآله: أنا رسول اللَّه إلي الناس أجمعين ولکن سيکون من بعدي أئمّة علي الناس من اللَّه من أهل بيتي، يقومون في الناس فيکذّبون» ؛ [5] «زماني که آيه (يوم ندعو کلّ اُناسٍ بإمامهم) نازل شد، مسلمانان عرض کردند: اي رسول خدا! آيا شما امام همه مردم نيستي؟ حضرت فرمود: «من فرستاده خدا به سوي همه مردمم، ولي زود است که بعد از من اماماني از اهل بيتم بيايند، آنان در بين مردم قيام خواهند نمود ولي تکذيب مي شوند...»

بشر بن غالب از امام صادق عليه السلام درباره آيه يَوْمَ نَدْعُو... سؤال کرد؟ حضرت فرمود: «إمام دعا إلي هديً فأجابوه، وإمام دعا إلي ضلالة فأجابوا إليها، هؤلآء في الجنة وهؤلآء في النار، وهو قوله عزّوجلّ: فَرِيقٌ فِي الجَنِّةِ وَفَرِيقٌ فِي السَّعِيرِ » ؛ [6] «امامي است که مردم را به هدايت دعوت کرده، و مردم نيز او را اجابت نموده اند. و امامي است که مردم را به ضلالت دعوت کرده و او را اجابت نموده اند. آنان در بهشت و اينان در دوزخند. و اين است قول خداوند عزّوجلّ: (فريقٌ في الجنّة و فريقٌ في السّعير).»