ابن ترکه در «تمهيد القواعد» بر ضرورت وجود امام حيّ در هر زمان، به دليلي به نام «برهان مظهر جامع» تمسّک کرده است که ما آن را به طور خلاصه در ضمن مقدماتي اين گونه تقرير مي کنيم:

1 - انسان کامل داراي مقامي است که هيچ موجودي از موجودات جهانِ امکان هم وزن آن نيست.

2 - ذات واجب، به هيچ وصفي حتّي وصف اطلاق محدود نمي باشد، لذا اطلاق، وصف ذات نبوده بلکه عنوان آن مي باشد. و امّا اوّلين تعيّن و ظهور او همان وحدت حقيقي است که داراي دو چهره واحديت و احديّت مي باشد.

3 - هويّت مطلقه خداوند چون در مقام ظهور، احکام وحدت بر آن غلبه دارد، لذا کثرت نه تنها مقهور بلکه محو مي گردد.

نتيجه: چون در وحدت ذاتي، مجالي براي اسماي تفصيلي نيست، زيرا که تفصيل نحوه اي از کثرت است و هر گونه کثرتي در آنجا مقهور است، و در مظاهر تفصيلي اي که در عالم خارج ظاهر مي شوند و از اجزاي عالم اکبر شمرده مي شوند، احکام کثرت، غالب بر وحدت و احکام آن است، يعني وحدت ذاتي در اين مظاهر، ظهوري ندارد، پس فرمان الهي مقتضي صورتي اعتدالي است که در آن وحدت، ذاتي و يا کثرت امکاني بر يکديگر غلبه نداشته باشد، تا آنکه بتواند براي حق، مظهري از جهت اسماي تفصيليه و وحدت حقيقيه آن باشد. و آن صورت اعتدال که از عدالت کبرا برخوردار است همان انسان کامل است که احاطه بر جميع مراتب مطلقه ذاتي و مقيّده کوني دارد، و از يک سو به واحديّت که در دايره عالم الوهيّت و فوق آن است مرتبط است و از ديگر سو به عالم طبيعت وابسته است. [1] .