بحث مهدويت از بحث هاي ريشه دار اسلام، به ويژه مذهب اثني عشري است. اين بحث که نشان دهنده عظمت اسلام و بقا و جاودانگي احکام آن است، نه تنها در اسلام که در همه اديان مطرح شده و مسئله نجات و منجي از مسائل اساسي اديان در طرح آرمان هاي ديني بوده است. البته در اديان غير الهي و فرق و مکاتب غير ديني نيز، اين مقوله تحت عنوان موعود، با معرفي منجي و نشان دادن ابعاد جامعه آرماني موعود رخ نموده است.

بحث موعود از ريشه دارترين بحث ها در طول تاريخ زندگي بشر بوده است، به طوري که کتب مقدّس و مذهبي اديان و نيز آثار قبل و بعد از اسلام به وضوح بر اصالت آن شهادت داده اند و بالاتر اينکه اگر در طول تاريخ، شبهاتي پيرامون آن مطرح شده، خود نشان دهنده ترسيخ اين مسئله در بين جوامع مختلف بوده است. تمامي اديان و مکاتب، اقدام به ترسيم ابعاد و شاخصه هاي اين مسئله نموده اند؛ ولي در بيان و توضيح ابعاد مختلف موعود، بحث کامل صورت نگرفته و هر يک از زاويه خاصّي به آن نگريسته اند؛ و ليکن قدر مشترک تمام ديدگاه ها، شهادت به ظهور نيک مردي دارد که جامعه پوسيده را به حيات طيبه مي خواند و ابر ظلم و جهالت را کنار زده تا خورشيد علم و معرفت و عدل و احسان و در يک کلمه تمامي حقيقت آشکار شود و مردم در پرتو نور فروزان آن به تعادل و رشد و لقاي پروردگار نايل آيند و زمين و زمان به تعادل و قوام دست يابد.

علماي اسلام با عنايت به چشمه لايزال وحي و کلام جاويد معصومين عليهم السلام تعريف جامعي از موعود و منجي و جامعه موعود و بيان اوصاف و شمايل آن قطب عالم امکان، ارائه کرده و با توجه به اسناد نقلي، تاريخي و گاه عقلي، معارف مهدويت را تبيين کرده اند و در طول تاريخ به سؤالاتي پيرامون موعود جواب داده و تاکنون با تحرير کتب و رسالات و مقالات متعدد، جهت تنوير افکار امت اسلام اقدامات لازم را انجام داده اند. با اين حال، مسائلي هست که علت و مبناي تدوين اين کتاب شده که در زير به آن اشاره مي شود.

1 - در طول تاريخ اسلام سؤالات و شبهات مختلفي درباره مهدويت مطرح شده و علماي اسلام در قالب هاي مختلف به آن جواب داده اند و ليکن جواب ها قبل از اينکه عقلي باشد، عمدتاً نقلي يا تاريخي بوده است. بر اين اساس کتب حديثي و تا حدودي تاريخي به منظور تبيين حقايق مهدويت تدوين گرديده است که از کتب حديثي مي توان به کتاب «الغيبه» شيخ طوسي و کتاب «کمال الدين» شيخ صدوق و از متأخرين به کتاب «المهدي» سيد صدر الدين صدر و «نجم الثاقب» محدث نوري و از کتب تاريخي مي توان به «موسوعة الامام المهدي» سيد محمّد صدر اشاره کرد.

2 - از آنجا که در عصر حاضر، شبهات مطرح شده بيشتر جنبه کلامي دارد، بديهي است که جوابِ به آنها مي طلبد که مباحث با دلايل عقلي همراه باشد و سپس با استفاده از دلايل تاريخي و نقلي مسأله مهدويت به صورت شفاف بيان شود.

3 - البته عده اي در مقابل شبهات، اقدام به دادن جواب عقلي و کلامي و پاسخي جامع و کلامي نموده اند که خلأ مذکور را تا حدي پر مي کند، ولي اين کتاب ها نيز فاقد تمامي شبهات عصر حاضر مي باشد که در اين زمينه مي توان به کتاب ارزشمند «بحث حول المهدي» تأليف متفکر بزرگ شهيد سيد محمّد باقر صدر اشاره کرد که در عين اختصار، مباحث کلامي متقن و مطلوبي را دربر دارد.

4 - بديهي است که دشمنان اسلام در تهاجم فرهنگي از نقاط ضعف شروع مي کنند و در بحث مهدويت سعي دارند از ناحيه اي به اين بحث ضربه بزنند که خاکريزهاي ما در آن نقطه محکم نيست و از آنجا که بعد از انقلاب اسلامي حملات دشمن به ساحت مقدّس اسلام بالأخص بحث مهدويت بيشتر شده، بر علما و اهل قلم فرض است که تلاش خود را در جهت تقويت بنيه هاي ديني بيش از هر زمان ديگر توسعه داده تا در مقابل يورش کلامي دشمن بتوانند از طريق بحث هاي عقلي و کلامي جواب دندان شکني به آنها بدهند.

طرح حاضر براين اساس شکل گرفته و در آن سعي شده که مباحث مهدويت به صورت ريشه اي با دلايل نقلي، عقلي و تاريخي مورد نقد و بررسي قرار گيرد و تمامي دلايل و شبهات دشمن را که سعي دارد از آن ناحيه، هويت بحث را تضعيف کند، مخدوش نمايد.

ويژگي طرح حاضر، بررسي مسائل مهدويت از ديدگاه کلامي است و سعي شده اصول اساسي اين بحث به صورت شفاف با دلايل مختلف به ويژه دليل عقلي، ارائه و قلمرو بحث طوري ترسيم شود که زمينه تمامي شبهات پيرامون مهدويت، از بين برود. البته براي سهولت دسترسي به مباحث و استفاده اهل علم و عموم از اين مباحث، به صورت سؤال و پاسخ مطرح شده تا ره توشه اي براي کساني که درصدد پاسخ به سؤالات در زمينه مهدويتند باشد.

اميد است اين حرکت مورد توجه امام زمان عليه السلام قرار گرفته و براي جويندگان حق و حقيقت سودمند باشد. از همه علما و انديشمندان مي خواهم تا کاستي ها را بر من ببخشايند و عيوب اين نوشتار را متذکر شوند. در پايان از کلّيه کساني که با اينجانب همکاري داشته و در آماده شدن اين کتاب مرا ياري کرده اند خصوصاً حضرت حجّة الاسلام والمسلمين حسين احمدي مسؤول انتشارات مسجد مقدس جمکران که در مراحل مختلف مشوق اين جانب بودند، کمال تشکر را دارم و پاداش همه آنان را از خداوند متعال خواستارم.

علي اصغر رضواني کاشاني

شب بيست و سوم رمضان المبارک 1425