آيه استضعاف چگونه بر ظهور حضرت مهدي دلالت دارد؟
خداوند متعال مي فرمايد: وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَي الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الوارِثِينَ؛ [1] «اراده ما بر اين قرار گرفته که بر مستضعفين زمين منّت بگذاريم و آنها را پيشوايان و وارثين [روي زمين قرار] دهيم.»
مطابق سياق آيه فوق، مفسران اهل سنّت و شيعه، شأن نزول آيه را مربوط به قوم بني اسرائيل مي دانند، [2] آنان بودند که روي زمين به استضعاف کشيده شده و خداوند آنها را بر فرعونيان پيروز گرداند، ولي ظاهر آيه دلالت بر قانون کلّي و اراده و مشيّت هميشگي خداوند نسبت به مستضعفين تا روز قيامت دارد. خداوند اراده کرده که به حسب شرايط خاص، مستضعفين را بر مستکبرين عالم پيروز گرداند، که نمونه اي از آن، تحقق مشيت الهي نسبت به پيروزي بني اسرائيل و زوال حکومت فرعونيان بود. نمونه کامل تر آن حکومت پيامبر اسلام بعد از ظهور اسلام است. و مطابق روايات اسلامي مصداق کامل تر از همه حکومت ها، حکومت حضرت مهدي عليه السلام در عصر ظهور است، که خداوند حکومت او را که همان حکومت مستضعفين است در سرتاسر گيتي گسترش خواهد داد و کره زمين را پر از عدل و داد خواهد کرد. اين معنا را مي توان از قرائني به دست آورد:
1 - اراده خداوند در آيه به صيغه مضارع «نريد» آمده که دلالت بر استمرار دارد.
2 - اراده حتمي الهي بر عنوان «مستضعفين» وارد شده، و مستضعفين بني اسرائيل خصوصيّت ندارند.
3 - رواياتي که از طرق شيعه و سني در ذيل آيه وارد شده دلالت بر عموميّت اين سنت الهي دارد:
امام صادق عليه السلام فرمود: «همانا آيه مخصوص به صاحب امري است که در آخرالزمان ظهور کرده و جبّاران و فرعونيان را نابود خواهد کرد، او شرق و غرب زمين را مالک مي شود پس زمين را پر از عدل مي کند همان گونه که پر از ظلم شده باشد». [3] .
حضرت علي عليه السلام فرمود: «دنيا بعد از آنکه در برابر ما همچون شتر بد خلق چموشي و سرکشي کرد به سوي ما روي مي آورد و در برابر ما رام مي شود. آن گاه اين آيه را تلاوت نمود: وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ.... [4] .
پاورقي
[1] سوره قصص، آيه 5.
[2] مجمع البيان، ج 8-7، ص 375؛ درّ المنثور، ج 6، ص 392.
[3] تفسير برهان، ج 6، ص 58.
[4] شواهد التنزيل، ج 1، ص 438، ح 59؛ ينابيع المودة، ص 437.