ولي عصر حجت بن الحسن عليه السلام را دو غيبت است طول را غيبت صغري (کوچک) و دومي بغيبت کبري (بزرگتر) مشهور گرديده.

غيبت صغري را اگر از سال ولادت ولي عصر به حساب آوريم 74 سال طول کشيده زيرا سال 329 با فوت آخرين ناب خاص آن حضرت بنام علي بن محمد سمري اين غيبت پايان پذيرفت در صورتي که غيبت صغري را از سال شهادت امام حسن عسکري عليه السلام 260 حساب کنيم مدت 69 سال خواهد بود.

از اين جهت که رابطه شيعيان با امام بطور کلي قطع نگردد و يک مرتبه از ديدار ولي خدا مايوس نشوند ابتدا غيبت صغري واقع گرديد که بين امام و مردم سفرائي واسطه بودند آن سفيران نيازها و در خواست هاي آنها را خدمت امام معروض مي داشتند و با خطي که ارادتمندان کاملا به آن خط آشنا بودند که خط امام است جواب مي گرفتند.

براي اينکه دوستان و ارادتمندان ائمه به همين غيبت صغري نيز عادت کنند و از نديدن امام وحشت ننمايند و خللي در عقيده آنها پيدا نشود امام علي النقي و امام حسن عسکري عليهماالسلام سالها پيش از غيبت ولي عصر کمتر اجازه مي دادند اشخاص خدمتشان برسند و کمتر از منزل خارج مي شدند تا به نديدن امام عادت نمايند.



[ صفحه 92]



مسعودي مورخ بزرگ در اثبات الوصيه مي نويسد: حضرت ابوالحسن امام علي النقي از نظر بيشتر ارادتمندان پنهان زندگي مي کرد فقط عده ي معدودي از خواص مي توانستند امام را ملاقات نمايند وقتي امامت به امام حسن عسکري رسيد ديگر به خاصان و سايرين نيز از پشت پرده صحبت مي کرد فقط در مواقعي که مي خواست به قصر سلطنتي برود و يا احضار مي شد سواره از ميان مردم عبور مي کرد اختفاي اين دو امام عليهماالسلام مقدمه اي بود براي غيبت صاحب الزمان تا شيعيان يا غيبت عادت نمايند.

در غيبت صغري عده ي بسيار زيادي به حضور ولي عصر عليه السلام رسيده اند که در کتابهاي اختصاصي آن جناب از قبيل جلد سيزدهم بحار و نجم الثاقب اسامي و احوال بسياري از آنها را نوشته اند صاحب تذکرة الطالب در کتاب خود سيصد نفر را نام برده.

از صحفه 377 تا 381 منتخب الاثر تعداد 304 نفر از کساني که به زيارت ولي عصر رسيده اند نام برده. سيد هاشم بحراني در اين خصوص کتاب جداگانه اي نوشته به نام تبصرة الولي فيمن راي القائم المهدي.