ادامه اعمال جمعه
از جمله ي آداب روز جمعه بعض آداب و اوراد و اذکاري است که بعد از نماز صبح جمعه بايد به عمل آورد.
منها: سيد بن طاوس (قدس سره) به سندهاي معتبره از حضرت صادق (عليه السلام) روايت کرده که:
هر که بعد از نماز صبح روز جمعه پيش از آنکه سخن بگويد اين دعا را بخواند کفاره ي گناهان او باشد از جمعه تا جمعه ي ديگر.
و به روايت ديگر:
اگر در ماهي يک بار يا در سالي يک مرتبه بخواند کفاره ي مابين باشد.
دعا اين است:
اللهم ما قل في جمعتي هذه من قول او حلفت فيها من حلف او نذرت فيها من نذر فمشيتک بين يدي ذلک کله فما شئت منه ان يکون کان و ما لم تشاء منه لم يکن، اللهم اغفرلي و تجاوز عني اللهم من صليت عليه فصلواتي عليه و من لعنت فلعني عليه.
و به روايت ديگر: از حضرت صادق (عليه السلام) منقول است،
[ صفحه 173]
هر که در روز جمعه بعد از نماز صبح بگويد:
اللهم اجعل صلواتک و صلوات ملئکتک و حملد عرشک و جميع خلقک و سمائک و ارضک و انبيائک و رسلک علي محمد و آله.
در آن روز گناهي بر او نوشته نشود.
از جمله در «متهجد» و «مصباح» کفعمي است به اسنادشان از حضرت صادق (عليه السلام) روايت کرده اند:
کسي که بگويد بعد از نماز ظهر و نماز فجر در روز جمعه و غير جمعه: «اللهم صل علي محمد و آل محمد و عجل فرجهم.» نمي ميرد تا قائم مهدي را (عجل الله فرجه) درک نمايد.
و نيز در دو کتاب مزبور از حضرت صادق (عليه السلام) روايت کرده اند:
هر که بعد از نماز فجر و بعد از نماز جمعه بگويد:
اللهم اجعل صلواتک و صلواة ملئکتک و رسلک علي محمد و آل محمد.
گناه يک سال بر او نوشته نمي شود.
از جمله توجه تام نموده و حضور قلب مخصوص به هم رساندن، به جهت زيارت حضرت رسول است (صلي الله عليه و آله) به زيارتي که مخصوص بعد از هر نماز است. چنانکه سابقا در محل تکليف چهاردهم گذشت و به زيارتي که مخصوص روز جمعه است، هرگاه استعداد داشته باشي به قسمي که شيخ طوسي و سيد (قدس سرهما) از حضرت صادق (عليه السلام) روايت کرده اند که:
هر که خواهد زيارت کند قبر حضرت رسول و قبور ائمه (عليهم السلام) را در شهر خود، پس در روز جمعه غسل کند، و دو جامه ي پاکيزه بپوشد، و بيرون رود به سوي بياباني و صحرا. پس چهار
[ صفحه 174]
رکعت نماز کند به دو سلام، و هر سوره اي که ميسر شود بخواند. پس بعد از سلام دوم رو به قبله بايستد و بگويد:
السلام عليک ايها النبي و رحمة الله و برکاته، السلام عليک ايهاالنبي المرسل و الوصي المرتضي و السيدة الکبري و السيدة الزهراء و السبطان المنتجبان و الاولاد الاعلام و الامناء المنتجبون جئت انقطاعا اليکم و الي آبائکم و ولدکم الخلف علي برکة الحق فقلبي لکم مسلم و نصرتي لکم معدة حتي يحکم الله لدينه فمعکم معکم لامع عدوکم اني لمن القائلين بفضلکم مقر برجعتکم لا انکر الله قدرة و لا ازعم الا ماشاء الله سبحان الله ذي الملک و الملکوت يسبح الله باسمائه جميع خلقه و السلام علي ارواحکم و اجسادکم و السلام عليکم و رحمة الله و برکاته.
و به روايت ديگر اين زيارت را در بام خود بکن. و به سند صحيح از حضرت صادق (عليه السلام) منقول است که:
کسي که ناحيه اش بعيد و خانه اش دور باشد از ما، پس بالا رود به بام خانه ي خود، و دو رکعت نماز بگذارد و اشاره کند به سلام، به سوي قبرهاي ما که آن سلام به ما مي رسد.
مولف گويد: چون موافق بعض احاديث عرض اعمال در هر جمعه به حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) مي شود، چنانکه سابقا از «بشارت المصطفي» و «رياض الجنان» دو حديث ذکر شد که فرمودند:
يا علي اعمال شيعتک تعرض علي في کل جمعه فافرح بصالح اعمالهم و استغفرلسيئاتهم.
پس سزاوار است بعد از زيارت آن حضرت، عرض کني که:
[ صفحه 175]
اي آقا و مولاي من تو خود چنين فرموده اي، اگرچه من از شيعيان تو و برادرت اميرالمومنين (عليه السلام) نيستم و به اين درجه ي عظمي نرسيده ام ولکن از دوستان شما و مسلمانان و از شيعه ي اثني عشريه هستم. تو را به حق اهل بيت معصومينت (سلام الله عليهم اجمعين) قسم مي دهم، که از گناهاني که در اين هفته کرده ام عفو کن، و طلب مغفرت کن براي عبد خود از خداي خود، که گناهان مرا ثبت نکنند و صحيفه ي مرا پاره نمايند. و حوائج خود را آنچه داري ذکر کن ان شاء الله برآورده است.
و در حديث معتبر منقول است از سليمان بن عيسي که گفت:
پدرم به خدمت حضرت صادق (عليه السلام) عرض کرد: چگونه تو را زيارت کنم هرگاه قادر بر آمدن خدمت تو نباشم؟ فرمودند: هرگاه قادر نباشي به آمدن، چون روز جمعه شود غسل کن، يا وضو بساز و بالا رو، و بر بام خانه ي خود دو رکعت نماز کن. ومتوجه شو به سوي من، به درستي که هر که زيارت کند مرا در حيات من، چنان است که مرا زيارت کرده در موت من، و بعد از موت من چنان است که زيارت کرده در حيات من.
مجلسي (قدس سره) بعد از ذکر اين احاديث مي گويد که:
اين حديث دلالت دارد بر اين که در اين زمانها حضرت صاحب الامر (عليه السلام) را در همه موضع زيارت توان کرد و اگر رو به سامره کند در وقت زيارت بهتر است.
حقير گويد: هرگاه موفق شدي براي زيارت حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) و بالاي بام يا صحرا رفتي، و آن حضرت را زيارت کردي، و به مضامين اين احاديث قطع و يقين حاصل نمودي و شک و ريبي در دلت نمي باشد پس از فيوضات رباني و عطيات سبحاني در حق خود توام و بخيل مباش.
[ صفحه 176]
فرصت را که مانند برق خاطف گذران است مغتنم شمار. حضرت ابا عبدالله الحسين (عليه الصلوة و السلام) را نيز بدين زيارت مختصر زيارت کن، به سندهاي معتبر از سدير صراف منقول است که گفت:
حضرت صادق (عليه السلام) فرمودند که: چه مانع است تو را از اين که زيارت کني قبر امام حسين (عليه السلام) را در هر هفته پنج مرتبه، يا در هر روز يک مرتبه؟ گفتم: فداي تو شوم، ميان من و آن حضرت فراسخ بسيار است. فرمودند: بالا مي روي به بام خانه ي خود، پس ملتفت مي شوي به جانب راست و چپ خود، پس سر خود را به سوي آسمان بلند مي کني، رو به جانب قبر آن حضرت مي گرداني و مي گوئي:
السلام عليک يا ابا عبدالله، السلام عليک يابن رسول الله، السلام عليک و رحمة الله و برکاته...
تا نوشته شود براي تو ثواب حجي و عمره اي.
سدير گفت: بسيار است من در روزي زياده از بيست مرتبه چنين زيارت مي کنم. بعد از آن، بايد متوجه و متذکر شوي امام عصر (ارواح العالمين فداه) را، و زيارت نمائي آن حضرت را به زيارتي که اختصاص به روز جمعه دارد.
چنانکه ابن طاوس (قدس سره) در «جمال الاسبوغ» روايت کرده که:
روز جمعه، روز حضرت صاحب الزمان است (عليه السلام)، و به اسم آن حضرت است، و اين روزي است که آن حضرت (ارواحنا فداه) ظهور مي فرمايد، زيارت آن حضرت بدين قسم است:
السلام عليک يا حجة الله في ارضه، السلام عليک يا عين الله في خلقه...
و تمام اين زيارت، در زيارات ايام اسبوع سابقا - در تکليف شانزدهم
[ صفحه 177]
گذشت - ذکر شد، فلاحظ، و بايد قبل از خواندن اين زيارت بداني که چه مي گوئي، و ملتفت مضامين و مطالب و نکات و دقايق آن باشي، که به امام خود (ارواحنا فداه) دروغ نگفته باشي.
از جمله ي فقرات آن اين است:
صلي الله عليک و علي آل بيتک الطاهرين....
بايد معتقد باشي که آن حضرت را ظاهرا آلي و اهل بيتي هست. يعني اهل و عيال و ذراري و فرزند و فرزند زاده، و اصحاب مخصوصي از قبيل خضر و الياس و خصيصين و ابدال و اوتاد و نجباء و نقباء و اهل جد و اجتهاد، که همه ي آنها بدين دو صفت ستوده شده اند، وجود دارند، چنانکه سابقا گذشت.
و ديگر از فقرات اين زيارت است که مي خواني:
والمستشهدين بين يديک في جملة اوليائک...
و بايد در اين عرض و استدعاء صادق القول و صادق القلب باشي که في الواقع، خود را در اين ادعا و دعوي چنان مستعد داني که هرگاه حضرت (ارواحنا فداه) تو را امر فرمايد که جان خود را فداي آن حضرت نمائي، فورا اقدام کني، و دست از تمام دارائي و اهل و عيال و دولت و ثروت خود برداري.
و ديگر از فقرات اين زيارت آن است:
انا يا مولاي فيه ضيفک و جارک....
بايد خود را مهمان آن حضرت بداني و پناه به آن حضرت برده باشي. چنانچه در اين روز شدت و رخائي يا بؤس و نعمائي به تو رسد، اسباب سوءظن تو نشود، و جاهلانه نگوئي که چرا آن حضرت اين بلا را از من دفع نفرمود، و نگوئي که آيا ميزبان راضي مي شود که به ميهمان خود صدمه و آزاري برسد:
[ صفحه 178]
ذلک ظن الذين کفروا بربهم فويل للظالمين من عذاب يوم بئيس.
و بعد از آن بخواني سلامي را که در جزو سلامهاي گذشته ذکر شد که اول آن اين است: سلام علي آل يس...
که ناقل و راوي آن از ناحيه ي مقدسه، محمد بن عبدالله حميري (رحمه الله) بود. پس از آن، متوسل شو به آن حضرت به دعاي توسلي که مجلسي (قدس سره) در ذيل قصه ي ابوالوفاء شيرازي و متوسل شدن به حجج طاهرين (سلام الله عليهم اجمعين) ذکر کرده - در «کتاب دعاء بحار الانوار»- و در خصوص متوسل شدن به حضرت صاحب الزمان (ارواحنا فداه)، چنين است:
اللهم اني اسئلک بحق وليک و حجتک صاحب الزمان الا اعنتني به علي جميع اموري و کفيتني به مؤنة کل موذ و طاغ و باغ و اعنتني به فقد بلغ مجهودي و کفيتني کل عدو و هم و غم و دين و ولدي و جميع اهلي واخواني و من يعنيني امره و خاصتي، آمين رب العالمين.
و در «مزار بحار الانوار» توسل به آن حضرت را (ارواحنا فداء) اين قسم ذکر نموده:
و اسئلک اللهم بحق وليک و حجتک علي عبادک و بقيتک في ارضک المنتقم لک من اعدائک و اعداء رسولک بقية آبائه الطاهرين و وارث اسلافه الصالحين صاحب الزمان صلي الله عليه و علي آبائه الکرام المتقدمين الاخيار الا تدارکتني به و نجيتني من کل کرب و هم و حفظت علي قديم احسانک الي و حديثه و ادررت علي جميل عوائدک عندي يا رب اعني به و نجني من المخافة و من کل شدة و عظيمة و هول
[ صفحه 179]
و نازلة و غم و دين و مرض و سقم و آفة و ظلم و جور و فتنة في ديني و دنياي و آخرتي بمنک و رأفتک و رحمتک و کرمک و تفضلک و تعطفک يا کافي موسي فرعون و يا کافي محمد صلوات الله عليه و آله ما اهمه و ياکافي علي ما اهمه يوم صفين و يا کافي علي بن الحسين يوم الحرة و يا کافي جعفر بن محمد ابا الدوانيق صل علي محمد و آله و اکفني ما اهمني في دار الدنيا و کل هون دون الجنة برحمتک يا ارحم الراحمين، يا قاضي الحوائج يا وهاب الرغائب يا معطي الجزيل يا فکاک العتاة، اللهم انک تعلم اني اعلم انک قادر علي قضاء حوائجي فصل علي محمد و آل و عجل يا رب فرج وليک و ابن بنت نبيک واقض يا الله حوائج الدنيا و الاخرة صغيرها و کبيرها في يسر منک و عافية و تمم نعمتک علي وهنئني بهم کرامتک و البسني بهم عافيتک و تفضل علي بعفوک و کن لي بحق محمد و اهل بيته في جميع اموري وليا و حافظا و ناصرا و کالئا و راعيا و ساترا و رازقا ماشاء الله کان و لما لم يشاء لم يکن لا يعجز الله شيي ء طلبه في الارض و لا في السماء هو کائن هو کائن انشاء الله.
اقول: و انا اقل الانام، طائف بيت الله الحرام، ابو المکارم صدرالاسلام دبير الدين علي اکبر الهمداني اصلا والنجفي مسکنا و مدفنا، وجدت صحيفة قديمة عتيقة مهذبة جيدة مشتملة علي المطالب الجليلة، و الدعوات النبيلة و الحقايق المخزونة و الدقايق المکنونة و فيها هذا التوسل العظيم الجليل النبيل فاحببت ايرادها في هذا المقام لقرائة الانام في غيبة الامام (عليه آلاف التحية و السلام) تيمنا و تبرکا لقضاء الحاجات و نيل الطلبات فواظبها ليلا و نهارا و سرا و جهارا. و لا يزيد الظالمين الا خسارا.
[ صفحه 180]
توسل جليل القدر:
بسم الله الرحمن الرحيم، حسبنا الله و نعم الوکيل، نعم المولي و نعم النصير، و لا حول و لا قوة الا بالله العلي العظيم، لا اله الا الله وحده لا شريک له، محمد رسول الله صلي الله عليه و آله، علي ولي الله صلوات الله عليه، اللهم صل علي النبي الامي العربي القرشي المکي المدني الهاشمي الا بطحي محمد، اللهم صل علي المرتضي و آله و اولاده، الله مانا نسئلک بحق محمد المصطفي سيد العالمين، اللهم انا نسئلک بحق المرتضي علي اميرالمومنين، الهي بصدق علي و صداقته و رفق علي و رفاقته و خلافته و صيام علي و صلاته و کرم علي و کرامته و عز علي و شجاعته و صبر علي وطاعته و حکم علي و عدالته و زهد علي و عبادته و شکر علي و شهادته و عصمة علي و طهارته و قرب علي و سيادته و هدي علي و هدايته و حب علي و ولايته و توکل علي و کفايته و فتوة علي و رعايته و مروة علي و حمايته و فصاحة علي و ملاحته و صفوة علي و صفاوته و عفو علي و وفائه و تجريد علي و تفرده و تمجيد علي و توحيده و تسبيح علي و تهليله و تحميد علي و تکبيره و تعظيم علي و تفضيله و تکريم علي و تبجيله و ورع علي و تقواه و ملة علي وفتواه و خوف علي و رجاه و تنبيه علي وهجوعه و خشوع علي و خضوعه و قنوع علي وجوعه و استقامة علي و رجوعه و کشف علي و شهوده و عطف علي وجوده و واجد علي و وجوده و قيام علي و قعوده و رکوع علي و سجوده و صلوات علي و صلواته و صيام علي و زکوته و حج علي و عمرته و فرح علي و زمرته و بسط علي و قضيته (قبضته، خ. ل) و نقل علي و
[ صفحه 181]
سياسته و کتاب علي و کراسته و عقل علي و کياسته و جمال علي وجلاله وکمال علي ونواله و فضل علي و افضاله و فضل علي و اجماله و اسماء علي و افعاله وآثار علي و سماته و ذات علي و صفاته ان تجعلني في الدين و الدنيا عزيزا مهيبا في اعين الخلائق اجمعين و ان تقضي لي حوائجي و حوائج المؤمنين و المؤمنات و اعصمني من کل هلکة و نجني من کل بلية و آفة وعاهة و اهانة و کربة وضيق و ذلة و علة و قلة و مرضي و برص و فقر وفاقة و وباء و بلاء و زلزلة و غرق و حرق و صرع و حر و برد و جوع و عطش و غي و ضلالة و غصة و محنة و شدة في الدارين انک لا تخلف الميعاد يا مالک يوم الدين اياک نعبد و اياک نستعين، وصلي الله علي محمد و آله اجمعين الطيبين الطاهرين يا ابا الغوث اغثني يا علي ادرکني يا الله يا صمدي من عندک مددي و عليک معتمدي، ناد عليا مظهر العجائب تجده عونا لک في النوائب کل هم و غم سينجلي بولايتک يا علي يا علي.
بعد از آن، بخوان تعقيبي را که مخصوص بعد از نماز صبح روز جمعه است که شيخ طوسي (قدس سره) روايت کرده است، که سنت است اين دعا را در تعقيب نماز صبح روز جمعه بخواند. اول آن اين است:
اللهم اني تعمدت اليک بحاجتي....
چون در روز جمعه به علاوه ي ملائکه ي حفظه و کتبه، ملائکه ي چندي مخصوص هستند که خداي تعالي آنها را به زمين مي فرستد که مشغول نوشتن صلوات بر محمد و آل محمد (صلي الله عليه و عليهم اجمعين) باشند، چنان که مجلسي (قدس سره) از «دعائم الاسلام» نقل کرده از حضرت صادق (عليه السلام):
[ صفحه 182]
به درستي که خداي تعالي ملائکه ي چند را مبعوث مي فرمايد هنگام انفجار فجر يوم جمعه که مي نويسد صلوات بر محمد و آل او را (صلي الله عليهم اجمعين) تا شب.
و در حديث ديگر نيز از حضرت صادق (عليه السلام) منقول است که:
شب جمعه ملائکه ها از آسمان به زير مي آيند به عدد مورچژان يا به عدد ذرات هوا، و قلمها از طلا و لوحها از نقره در دست دارند و تا شب شنبه نمي نويسند مگر صلوات بر محمد و آل محمد (صلي الله عليهم اجمعين).
و در حديث ديگر از آن حضرت است که:
چون عصر روز پنج شنبه مي شود، ملائکه از آسمان به زير مي آيند، با قلمهاي طلا و لوحهاي نقره در دست دارند. نمي نويسند در پسين پنج شنبه و شب جمعه و روز جمعه تا آفتاب غروب کند، به غير از صلوات بر محمد و آل محمد (صلي الله عليهم اجمعين).
پس سزاوار است که اظهار مودت و محبت وعرض اخلاص و ارادتي هم به اين ملائکه هاي تازه بنمائي و بگوئي:
السلام عليکم يا ملائکة الله الذين يکتبون الصلوات علي محمد و آله الطاهرين اسئل الله الذي خلقني و خلقکم ان يوفقني لطاعته و عبادته و الصلوة و السلام علي نبيه و اوصيائه المعصومين اکتبوا رحمکم الله، اللهم صل علي محمد و آل محمد افضل ما صليت علي ابراهيم و آل ابراهيم انک حميد مجيد، اللهم صل علي محمد بن الحسن صاحب العصر و الزمان و عجل فرجه و سهل مخرجه بمحمد و آله الطاهرين.
[ صفحه 183]
و اگر مي خواهي قريب به اين عبارت را به فارسي يا هر زباني که داري بگو که در دفتر خود صلوات تو را ثبت مي نمايند و به نظر معصومين (عليهم السلام) مي رسانند.
[ صفحه 184]