از جمله ي تکاليف انام، در غيبت امام (عليه الصلوة و السلام) آن است که در هر روز جمعه و شب آن، که در ايام هفته اختصاص و تعلق به ان حضرت (ارواحنا فداه) دارد، از جهت ولادت با سعادت آن حضرت در طلوع فجر روز جمعه، و ظهور موفور السرور آن حضرت در اين روز، بلکه عيد بودن روز جمعه و شمردن آن را يکي از اعياد اربعه، حقيقتا به جهت آن وجود مبارک است. و بودن جمعه يکي از اسامي مقدسه ي آن حضرت صراحتا و کتابتا، چنانچه در بعض اخبار و احاديث است، چنانچه در خصوص نماز هديه و روز جمعه ذکر خواهد شد. پس سزاوار است در اين روز و شب مبارک، کمال توجه را به امام عصر خود (ارواحنا فداه) نمود. اما در شب جمعه اگر بتواند احيا بدارد و تا صبح نخوابد، زيرا که در شبهاي جمعه چنانکه در حديث است از براي امام (عليه الصلوة والسلام) شاني مخصوص است غير ساير شبها. و روح مقدس او به آسمان صعود مي نمايد، به اتفاق ارواح تمام انبياء و اوصياء به ابدان خودشان با فرح و سرور زياد، و برمي گردد روح امام (ارواحنا فداه) و حال آنکه علوم و اسرار زيادي به او مرحمت شده. پس ملاحظه کن، چنانچه در اين شب مبارک مشغول طاعت و عبادت و توجه و سلام و صلوات و تحيات به امام خود و آباء طاهرين او (صلي الله عليهم



[ صفحه 167]



اجمعين) باشي. شايد صلوات و سلام بر آن حضرت مي فرستي، در حالتي باشد که آن حضرت (ارواحنا فداه) در نزد عرش الهي مشغول عبادت است و در آنجا جواب سلام تو را بگويد، يا به تو صلوات بفرستد و دع ادر حق تو بفرمايد. و الله که چنان وجود مقدس در چنان انجمن و مجمع مقدسي و در چنان موضع و مکان مقدسي، اگر سلام و صلوات به تو بفرستد و دعا در حق تو بفرمايد، يقينا مستجاب و منظور نظر و مستغرق الطاف و اعطاف و مراحم و مکارم خفيه و جليه حضرت رب الارباب خواهي شد. نمي دانم شبي هزار رکعت نماز خواندن حضرت امير (عليه السلام) در نزد بعضي از متقشرين عجيب است يا در نزد سيصد و شصت هزار قوائم عرش الله در کمتر قسمتي از قسمتهاي شب جمعه، هفتصد و بيست هزار رکعت نماز خواندن حضرت حجت (ارواحنا فداه) اعجب است. خداوند همه ي ما را در مقام رضا و تسليم و معرفت مواليان خود ثابت وبرقرار بدارد:

ربنا لاتزغ قلوبنا بعد اذ هديتنا بمحمد و آله الطاهرين.

اما در روز آن از طلوع فجر الي غروب به اعمال و آداب وارده ي مخصوصه ي اين روز مبارک قيام و اقدام نمائي. و در خصوص اعمال و آداب شب و روز جمعه، علماي اعلام و روات احاديث ائمه ي کرام (صلي الله عليهم اجمعين) کتب عديده به رشته ي تاليف و تصنيف کشيده اند که بحمد الله تعالي در اقطار و اکناف عالم پر است، و احدي را در تحصيل آن حاجت زحمت و ضرب بلادي نيست. مثل «صلاة بحارالانوار» و «ربيع الاسابيع» و «مصابيح» علماء و غيره ها. و اين حقير بعض از آن آداب و اعمال و وظايف اين روز مبارک را که اختصاي و انفرادي به وجود مبارک آن حضرت (ارواحناه فداه) دارد، تصريحا او تلويحا به ترتيب خاص ذکر مي نمايد، تا آنکه مگر بعض از برادران ايماني و اخلاء روحاني که متذکر و متنبه وجود مبارک مقدس امام خود (ارواحنا فداه) هستند، معمول و مسلوک داشته تا حجت بر آنها اتمام و حجت بر آنها سلام رساند. پس تکليف تو



[ صفحه 168]



آن است که چون شمس تابان صبح جمعه از افق ظلمت شب طالع شد، پس از اداي نافله ي فجر و نماز صبح و رعايت اعمال و آداب و نکات و دقايقي که سابقا ذکر شد، موافق دستور العملي که سادات دنيا و آخرت تو قرار داده اند، رفتار نمائي و آداب و رسومات و سنن و واجبات و مستحبات و دعوات و اذکار و زيارات و قرائات و اوراد و صلوات و تحيات و غيرها که از اهل بيت معصومين (سلام الله عليهم اجمعين) رسيده که بايد قبل از نماز صبح و بعد از نماز صبح، و قبل از نماز ظهر و بعد از آن، و قبل از عصر و بعد از آن، و هنگام غروب آفتاب بخواني و عمل نمائي موافق شرايط و آدابي که مقرر فرموده اند عمل کني. و در تمام اين موارد بلکه اکثر اوراد و دعوات و اذکار و تحيات خود را قرار دهي که صلوات بفرستي به محمد و آل محمد (صلي الله عليه و عليهم) عموما و به حضرت صاحب العصر و الزمان (ارواحنا فداه) خصوصا. و اين حقير مجملي از آداب جمعه را در طي تکاليف آتيه ذکر خواهد نمود، فتربص. پس خوب است بعد از نماز فجر ابتدا به اين شهادت و صلوات نمائي که مشتمل بر مضامين عاليه و عبارات و اشارات فائقه ي رائقه است، شايد کمتر دعائي مشتمل بر اين قسم مضامين لامعه و مطالب جامعه باشد. و اين دعا را مجلسي (قدس سره) در «صلاة بحار» نقل کرده از اصلي قديم و کتابي عتيق از مولفات علماء عظام که چون نماز فجر را ادا نمودي در روز جمعه، ابتدا کن به اين شهادت، آنگاه به صلوات بر محمد و آل محمد (صلي الله عليهم اجمعين) و ابداي آن اين است:

اللهم انت ربي و رب کل شيي ء و خالق کل شيي ء آمنت بک و بملائکتک و کتبک و رسلک و بالساعة و البعث و النشور...

چون دعا بسيار طولاني است ترک آن نموده، هر که خواهد رجوع به آن کتاب نمايد. ابتداي آن شهادت است تا آنجا که مي گويد:

اللهم اکتب شهادتي هذه...



[ صفحه 169]



بايد چون بدين موضع رسد متوجه شود که با کي سخن مي گويد و چه گفتي که بايد ثبت و ضبط در دفتر الهي شود. مبادا مبادا از روي حرکت زبان و عدم اطلاع چنان باشدکه مورث زيان تو است. بعد از آن توجه و اقبال است به محمد و آل محمد (صلي الله عليهم اجمعين). بعد از آن شهادت به رسالت حضرت رسالت پناهي و آل او است به تحيات نامتناهي مفصلا، و نفرين بر دشمنان ايشان تا عبارت «انک الواحد القهار»، پس از آن توجه تامه است به سوي امام عصر و ناموس دهر (ارواح العالمين فداه)، و مستعد دعا و سلام و صلوات بر آن حضرت گرديدن که مي گوئي:

اللهم وکن لوليک في خلقک وليا و حافظا و قائدا...

بعد از آن نفرين، دشمنان ايشان، بعد از آن صلوات و سلام و درود فرستادن به تمام انبياء و اوصياء و بر ازواج و ذريات و تابعان ايشان، از مومنين و مومنات و مسلمين و مسلمات، پس از آن به ملائکه و تمام مطيعان حضرت باري تعالي، پس قريب به ختم دعا است، ختم مي شود به صلوات، چون دعا به نهايت رسيد، بايد در صورت قدرت هزار مرتبه بگوئي:

اللهم صل علي محمد و آل محمد و عجل فرجهم.

پس صد مرتبه بگوئي:

صلوات الله و ملئکته...

پس از آن، بخواني بعض اذکار و اوراد و دعواتي که قبل از نماز صبح بايد بخواني، چنانکه مذکور خواهد شد.



[ صفحه 170]