بازگشت

نخستين چهل حديث


در هر دانشي توجّه به دانستنِ نخستين روي آورندگان به آن و قلم زنان درباره آن، شايد به خاطر گفته «الفضل للمتقدّم» نه تنها بي فايده نيست که از ديرباز، بشر را به کنج کاوي واداشته است.

درباره اوّلين چهل حديثي که فراهم آمده، هرچند که بايد به کتابخانه ها و فهارس هريک مراجعه شود، ولي نتيجه به دست آمده نيز چندان مورد اعتماد نخواهد بود؛ چه امکان بازماندن نسخه اي از ورود به کتابخانه ها و يا عدم درج در فهرست ها، و يا از ميان رفتن آن، ناممکن نيست.

به هر روي، و با آن که شيعيان، و بسياري ديگر، آغاز نهضت شُکوه مند اربعين نگاري را از زمان حيات رسول خداصلي الله عليه وآله دانسته، و يا عبداللّه بن مبارک مروزي (م181ق) را به عنوان يکي از پايه گذاران اصلي اين مجموعه ها شناسانده اند [1] ، نخستين نسخه هاي اربعين حديث - بر اساس اطّلاعات موجود از نسخه هاي موجود - را مي توان در اربعين [2] ابوالحسن محمّد بن اسلم بن سالم کندي طوسي (م242ق) از ثقات محدّثان خراسان، و اربعين حافظ ابوالحسن مؤيّد بن محمّد بن علي قرشي طوسي (م242ق) از پيشوايان محدّثان، سراغ گرفت.

هر دو نسخه در دارالکتب ظاهريّه موجود است، و از آن رو که بدون تاريخ نگارش هستند، و با توجّه به تاريخ درگذشت نويسندگان آن ها، بايد هر دو را - با هم - به عنوان نخستين ها معرّفي، و ثبت کرد. [3] .


پاورقي

[1] بکري، حسن، کتاب الاربعين حديثاً، ص24؛ مزي، ابوحجّاج يوسف بن زکي، تهذيب الکمال، ج9، ص62؛ ابن سعد ابوعبداللّه محمّد، الطّبقات الکبري، ج7، ص370؛ ابن جوزي، عبدالرّحمان بن علي، العلل المتناهيه، ج1، ص128؛ هم چنين بنگريد به: کتاني، عبدالحيّ، فهرس الفهارس و الاثبات.

[2] چاپ شده است: بيروت: [بي نا]، 1989م.

[3] جامي، نورالدّين عبدالرّحمان، اربعين، ص9.