مژده اي دل که مسيحا نفسي مي آيد

که ز انفاس خوشش بوي کسي مي آيد



عاشقان هوش که در سر هوسي مي آيد

گوش داريد که صداي جرسي مي آيد



دادخواهان به جهان دادرسي مي آيد

در روايات اهل بيت عصمت و طهارت براي ظهور حضرت مهدي عليه السلام علائمي ذکر شده است که بعضي از آنها حتما واقع مي شود و بعضي غير حتمي است. برخي از علائم ظهور هم از طريق شيعه نقل شده و هم از طريق اهل سنت و مي توان گفت متواتر است. علاوه بر اين در روايات براي مردم آخر الزمان و شرايط اجتماعي آن اوصافي ذکر گرديده است که اين روايات نيززياد است و ظاهرا مراد از آخر الزمان هان زمان ظهور حضرت حجت است. در اينجا به برخي از اين دسته روايات و نيز رواياتي که علائم ظهور را بيان مي کنند، اشاره مي کنيم:





[ صفحه 368]



حضرت امير در نهج البلاغه عباراتي دارد تحت عنوان: سياتي عليکم زمان - زماني بر شما فرا رسد - که شارحان نهج البلاغه معمولا اين موارد را به آخر الزمان تفسير کرده اند. از جمله در موردي مي فرايد: فعند ذلک اخذ الباطل مآخذه و رکب الجهل مراکبه و عظمت الطاغيه و قلت الداعيه...؛ [1] .

در آن هنگام باطل بر جاي استوار شود و ستمکاران بزرگ گردند و دعوت به حق اندک و کم مشتري گردد... مردم در گناه برادر و ياور يکديگر شوند و در کار دين جدايي پذيرند، در دروغ با هم دوست باشند و در راست يکديگر را دشمن گيرند.

در آن زمان، فرزندان با پدران کينه ورزند، فرومايگان غني و جوانمردان تهيدست گردند. مردم اين زمانه گرگانند و پادشاهان درندگان و فرودستان طعمه ي آنان و مستمندان چون مردگان، سرچشمه ي راستي خشک شود و از آن دروغ جوشد؛ دوستي را به زبان به کار برند و به دل با هم دشمن باشند؛ گناه و نافرماني وسيله ي پيوند گردد و پارسايي مايه ي تعجب و بر اسلام لباس واژگونه پوشانند (اسلام را برعکس معني کند و عمل نمايند).

و در خطبه ي 103 مي فرمايد:

و ذلک زمان لا ينجو الاکل مومن نومه...؛ و آن روزگاري است که در آن رهايي نيابد جز موم بي نام و نشان و گمنام در نظر مردمان که اگر باشد، نشناسندش و اگر نباشد نپرسندش. (اين گونه مومنان) چراغهاي هدايتند و راهنمايان بيابان ضلالت، نه فتنه جويند و نه سخن چين؛ خدا درهاي رحمت خود را به روي اينان گشوده است و سختي عذاب را از آنان برطرف نموده است.

از عبارت فوق آشکار مي شود که در آخر الزمان گرچه شمار مومنان اندک است و مردم به آنان بي توجه مي شوند، لکن همان مومناني کمي که باقي مي مانند در ايمان خود محکم و استوارند و مصداق «قليل من الاخرين» هستند.

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم در فرمايشي خطاب به حضرت علي عليه السلام فرمود: يا علي، مردم آخر الزمان (مومنان آخر الزمان) در حالي که پيامبرشان را درک نکرده اند و امامشان نيز در غيبت است، به کتابي (قرآن) که به آنان رسيده ايمان مي آورند و راه راست را مي پيمايند و اين غيبت باعث امتحان است. از پيامبر و ساير ائمه عليهم السلام نيز روايات زيادي نقل شده است که در آنها به برخي از اوصاف مردم آخر الزمان اشاره شده است.

علاوه بر اين دسته روايات که به صورت کلي به توصيف مردم در هنگام ظهور



[ صفحه 369]



مي پردازد، روايات ديگري وجود دارد که در آنها اين مساله به صورت جزئي تر مورد بحث قرار گرفته است و علائم خاصي بيان شده که در هنگام ظهور حضرت به وقوع مي پيوندد. به برخي از اين دسته روايات که شهرت بيشتري دارد نيز اشاره مي کنيم: