پاسخ: در اين رابطه، ما با دو دسته از روايات مواجه هستيم:

اول: رواياتي که مساله رجعت امام حسين (ع) و امامان ديگر را بيان نموده اند، از جمله روايت امام صادق (ع) است که در ذيل آيه شريفه «ثم رددنا لکم الکره عليهم» [1] مي فرمايد: «مقصود زنده شدن دوباره حسين (ع) و هفتاد نفر از اصحابش در عصر امام زمان (ع) است، در حالي که کلاهخودهاي طلايي بر سر دارند، و به مردم، رجعت و زنده شدن دوباره حضرت حسين (ع) را اطلاع مي دهند، تا مؤمنان به شک و شبهه نيفتند. اين در حالي است که حضرت حجت در ميان مردم است. چون معرفت و ايمان به حضرتش در دلهاي مردم استقرار يافت، مرگ حضرت حجت مي رسد، پس حضرت امام حسين (ع) متولي غسل و کفن و حنوط و دفن ايشان خواهد شد، و هرگز غير از وصي، وصي را تجهيز و آماده به خاک سپاري نمي کند.» [2] .



[ صفحه 231]



دوم: رواياتي که مي گويند: چون قائم آل محمد (ص) از دنيا برود و يا شهيد شود، چهل روز پس از آن قيامت برپا مي گردد و مردگان از گورها به در مي آيند و براي حساب و جزاي محشر آماده گردند. و خداوند از آنچه واقع مي شود داناتر، و ولي توفيق و صواب است. [3] .

شيخ حر عاملي - رحمه الله عليه - در کتاب شريف «ايقاظ» مي نويسد: شايد چهل روز ايام رجعت باشد و اين عدد اشاره به کمي دوران حضرتش باشد، چون مقدار زياد را به هفتاد و مقدار کم را با اعداد کمتر، معرفي مي کنند، و يا اين که هر روزي برابر هزار سال باشد، چنانکه مي فرمايد: «يک روز نزد پروردگارت، مثل هزار سالي است که شما مي شماريد».

و شايد مراد از قيامت در روايات دسته دوم قيامت صغري يعني رجعت باشد، و البته اطلاق قيامت بر رجعت مانعي ندارد، ممکن است قيامت بر هر دو اطلاق شود. [4] .



[ صفحه 235]