پاسخ: چنانکه در پرسش 37 گفته شد، منظور از غيبت امام (ع) غيبت شخص و جسم نيست، بلکه «غيبت عنوان» است، که در اين صورت، ديدار و رويارويي با آن حضرت به سه صورت ممکن است پيش آيد:

1- ديدار حضرت مهدي (ع) با عنوان غير واقعي ايشان، به طوري که کاملا براي



[ صفحه 154]



ديدار کننده، ناشناس باشند. اين گونه ديدار، و به فراواني به طور دايم، براي کساني که در محل زندگي ايشان سکونت دارند، و يا افرادي که با ايشان برخورد مي نمايند - در هر نقطه اي که باشد - روي مي دهد.

2- ديدار با آن حضرت در عنوان حقيقي ايشان، بدون اينکه اين امر را ملاقات کننده - مگر پس از پايان گرفتن ديدار - متوجه باشد. اين همان حالتي است که اکثر ديدارهاي نقل شده را شامل مي شود.

3- ديدار با آن حضرت با عنوان حقيقي ايشان، در حالي که ديدار کننده نيز در اثناي ملاقات متوجه اين امر باشد. اين گونه ديدار در اخبار مشاهده و ديدار بسيار کم نقل شده است، زيرا غالبا مخالف مصلحت مي باشد و با غيبت تامه و کامل حضرت مهدي (ع) منافات دارد.

اما در رابطه با کيفيت رويارويي با آن حضرت، کافي است آن جناب با فرد مورد نظر، مانند ساير انسانها رو به رو شود و منظور خود را از ديدار برآورده سازد و شخصيت حقيقي خود را به او - اگر چه به گونه اي که پس از اتمام رويارويي متوجه شود - بشناساند. بلکه آن حضرت، به طور عادي، پس از پايان ديدار، ملاقات کننده را ترک مي کند.

البته، در صورتي که هنگام ملاقات، امام (ع) به گونه اي در تنگنا قرار گيرد که بيم از ميان رفتن و انتفاي غيبت عامه ايشان برود، چاره اي از پنهان شدن به طريق اعجاز نيست. و اين معجزه در اين شرايط با قانون معجزات مطابقت دارد، زيرا برقراري غيبت ايشان براي تحقق روز موعود لازم است.. [1] (به حکايت اول در پرسش بعد توجه کنيد.)

راجع به اينکه: آيا در غيبت کبري، ممکن است کسي خدمت آن حضرت مشرف شود؟ بايد گفت: آري، و اينکه در بعضي روايات گفته شده که مدعيان ديدن حضرت را تکذيب کنيد؛ منظور کساني هستند که ادعاي ديدن آن امام و نيابت دارند.



[ صفحه 155]



باري، هر شيعه پاک سرشتي مي تواند آن حضرت را ملاقات کند، ولي بايد توفيق رفيقش شود، از گناهان و موارد شبهه و مشکوک پرهيز کرده و درون خويش را از خفاشها پاک کند، و از طرفي، به ايمان و يقين و صفات پسنديده، انجام واجبات و مستحبات و ذکر حق تعالي جان خود را آراسته کرده، و در رفع نيازمنديهاي مردم و اصلاح جامعه کوشا باشد، تا نور ولايت او در دل، و جمال او در چشمش تابيدن گيرد.



گفتم که روي خوبت از من چرا نهان است

گفتا تو خود حجابي، ورنه رخم عيان است