پاسخ: قبل از هر سخني لازم به ذکر است که طرح و اثبات اين گونه مسائل در اثبات اصل غيبت امام زمان (عج) مداخله اي ندارد. ولي در مقام پاسخ عرض مي کنيم، از برخي روايات و حکايات معتبر چنين استفاده مي شود که آن امام (ع) در عصر غيبت کبري، در مکان خاص و شهر معين استقرار دايمي ندارد؛ و به طور ناشناس در بين مردم زندگي و رفت و آمد دارد.

چنان که سدير صيرفي از امام صادق (ع) روايت مي کند که فرمود: «صاحب الامر (ع) از اين جهت با يوسف (ع) شباهت دارد که برادران يوسف، با اين که عاقل و دانا بودند و قبلا هم با وي معاشرت داشتند، وقتي به محضرش شرفياب شدند، تا خودش را معرفي ننمود، او را نشناختند، و با اينکه بين او و يعقوب (ع)، بيش از هيجده روز راه فاصله نبود، يعقوب از وي اطلاعي نداشت. پس چرا اين مردم انکار مي کنند که خداوند همين عمل را نسبت به حجت خويش حضرت صاحب الامر (ع) نيز انجام دهد؟! آن حضرت هم، در بين مردم تردد کند و در بازارشان راه برود و بر فرشتگان قدم بگذارد،



[ صفحه 120]



ولي او را نشناسند، و به همين وضع زندگي کند تا هنگامي که خداوند به او اذن معرفي به مردم را بدهد.» [1] .

از جمله شهرهايي که به طور مسلم به مقدم مبارک امام زمان (ع) مزين شده است، مدينه طيبه، مکه معظمه، نجف اشرف، کوفه، کربلا، کاظمين، سامرا، مشهد، قم [2] و بغداد است. و نيز مقامها و مکانهايي که آن حضرت تشريف فرما شده اند، متعدد است، مانند مسجد جمکران، مسجد کوفه، مسجد سهله، مقام حضرت صاحب الامر در وادي السلام نجف و در حله، ولي مکان معين و دايمي نمي توان براي حضرتش بيان کرد.

اما در اين رابطه عده اي گفته اند که مکان دايمي امام مهدي (ع) سرداب منزل خود در سامرا است، و اين قول را به شيعه نسبت داده اند.

چيزي که مسلم است اين است که شيعه هيچ وقت چنين سخني را نگفته و اين يک دروغ محض، بلکه از روي دشمني و عناد صادر گرديده است. زيرا در هيچ روايتي گفته نشده است که امام دوازدهم (ع) در سرداب منزل - محل غايب شدن حضرتش - زندگي مي کند و از آنجا ظهور مي کند.

بعضي گفته اند که منزل دايمي حضرت مهدي (عج) در کوه «رضوي» يا ذي طوي، قرار دارد، و به اين فراز از دعاي شريف ندبه استدلال مي نمايند که «ليت شعري اين استقرت بک النوي، بل اي ارض تقلک او ثري، ابرضوي او غيرها ام ذي طوي»: اي کاش مي دانستم که در کدامين زمين قرار داري، آيا به کوه رضوي يا به ذي طوي؟ يا نه اينجا و نه آنجا؟». در صورتي که امام (ع) نه در کوه رضوي قرار دارد و نه در منطقه ذي طوي، و اين جمله نيز پرسش از قرارگاه دايمي آن حضرت نمي باشد، زيرا که بر حسب احاديث، کسي بر قرارگاه آن حضرت مطلع نيست. چنان که امام صادق (ع) فرمود:



[ صفحه 121]



«هيچ کس از دوست و بيگانه بر جايگاه او آگاهي ندارد، مگر آن خدايي که اختيار او را در دست دارد.» [3] .



گفتم که از تو پرسم، جانا نشان کويت

گفتا نشان چه پرسي؟ اين کوي بي نشان است



پس ارتباط آن حضرت با اين دو مکان مانند ارتباط ايشان با ساير اماکن مقدس ديگر است، که پرستش خداوند در آن مکانها فضيلت دارد، مثل مسجد الحرام و مسجد النبي، مشهد حسيني و مسجد سهله و... که معلوم شده است حضرت در اين اماکن رفت و آمد دارند.

در اين ميان نيز آنچه نظرهاي بسياري را به خود جلب کرده، اين است که اقامتگاه آن حضرت در جزيره اي از درياي بزرگ به نام «جزيره خضرا» مي باشد.

اين داستان نيز به افسانه بيشتر مي ماند تا واقعيت؛ از اين رو، در پرسش بعدي به سستي اين داستان خواهيم پرداخت.

اما راجع به اينکه حضرت مهدي (عج) در عصر غيبت ضروريات زندگي خويش را از قبيل لباس و غذا و غيره چگونه تهيه مي کند، آيا به طور عادي است يا به نحو اعجاز؟

به هر دو صورت ممکن است صورت بگيرد.

وقتي آن حضرت به طور ناشناس در بين مردم رفت و آمد داشته باشد، مانعي هم ندارد که ضروريات خود را به طور معمول تهيه نمايد، ضمن اينکه در بعضي حکايات نيز به نحو اعجاز انجام گرفته است.

چرا که خداوند متعال به عنايت مخصوص خود به حضرت مريم مادر عيسي (ع) از عالم غيب روزي داده است، و هيچ استبعادي ندارد خاتم الاولياء (ع) را از خزانه غيب خود رزق و روزي دهد.



[ صفحه 122]