پاسخ: در ابتدا لازم به ذکر است که پيش از وقوع غيبت امام زمان (عج)، توسط



[ صفحه 82]



امامان معصوم، خصوصا از عصر امام نهم به بعد، زمينه براي اين پيشامد فراهم مي گشته است.

بدين معني که مردم کمتر امکان تماس با ائمه را داشته اند. زيرا حضرت هادي (ع) و امام عسکري (ع) از سوي دستگاه خلافت تحت مراقبت شديد و ممنوع از ملاقات با مردم بودند، و از طرفي اين دو امام بزرگوار - جز با ياران خاص و کساني که براي حل مشکلات زندگي مادي و ديني خود به آنها مراجعه مي نمودند - کمتر با مردم معاشرت مي کردند.

به خاطر اينکه دوران غيبت حضرت مهدي (عج) نزديک بود، و مردم مي بايست کم کم بدان خو بگيرند، و جهت سياسي و حل مشکلات خود را از اصحاب خاصي که پرچمداران مرزهاي مذهبي بودند بخواهند و پيش آمدن دوران غيبت در نظر آنها عجيب نيايد.

حضرت مهدي (عج) نيز در غيبت صغري خود را از مردم پنهان مي کرد تا مردم زمينه يک غيبت طولاني را پيدا کنند.

در واقع «غيبت صغري» مقدمه «غيبت کبري» و زمينه سازي براي آن بود. و اگر يک مرتبه «غيبت کبري» واقع مي شد، باعث تعجب و حتي انکار عده اي واقع شده و موجب انحراف افکار مردم مي گرديد، و قبول قطع رابطه مستقيم با امام (ع)، چنانکه در غيبت کبري واقع شده، براي اکثر مردم دشوار بود.

اما حضرت در مدت 70 سال غيبت کوتاه، به وسيله نايبان خاص خود، با مردم ارتباط برقرار مي کرد و حتي به بعضي از افراد اذن زيارت مي فرمود تا به تدريج ايشان را با غيبت طولاني خود، آشنا و مأنوس گرداند.

بدين ترتيب پاسخ اين پرسش که: چرا براي امام زمان (عج) دو گونه غيبت معلوم گرديد و از همان ابتدا «غيبت کبري» آغاز نشد؟ نيز داده شد.



[ صفحه 83]