يا ايها الذين امنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتقوا الله لعلکم تفلحون.

اي کساني که ايمان آورده ايد صبر بيشه سازيد و در برابر دشمنان نيز استقامت کنيد و از مرزهاي خود مراقبت کنيد، و از خدا بپرهيزيد. شايد رستگار شويد.



[ صفحه 19]



اين آيه آخرين آيه سوره آل عمران است و بر چهار برنامه ارزشي تکيه نموده. [1] .

واژه ها

1- کلمه صبر به معناي ايستادگي در برابر مشکلات. تمايلات و حوادث است که در حقيقت ريشه اصلي هرگونه پيروزي مادي و معنوي است.

2- صابروا. صيغه امر از باب مفاعله است يعني از مصابره و به معناي صبر و پايداري در برابر صبر و استقامت ديگران است.

بنابراين قرآن در مرحله اول دستور به استقامت مي دهد که هر گونه جهاد با نفس و پايداري در برابر حوادث و مشکلات را شامل مي شود و در مرحله دوم دستور به استقامت در برابر دشمن را مي دهد و اين خود نشانگر اين است که تا ملتي در جهاد با نفس و اصلاح نقاط ضعف دروني پيروز نشود پيروزي او بر دشمن خارجي ممکن نيست.

3- رابطوا نيز از باب مفاعله است از ماده ي (ربط و رباط) گرفته شده و اين واژه در اصل به معناي بستن چيزي در مکاني است.

(مانند بستن اسب و الاغ در يک محلي) و به همين جهت به کاروانسرا (رباط) مي گويند.

و ربط قلب. به معناي آرامش دل و سکون خاطر است. گويا رشته قلب و دل به نقطه اي بسته شده است.

و مرابطه ها به معناي مراقبت از مرزها آمده است. زيرا سربازان و مرکب ها و وسائل جنگي را در آن محل نگاهداري مي کنند براي دفاع از



[ صفحه 20]



مرز اين جمله به مسلمانان دستور آماده باش در برابر دشمن و مراقبت دائم از مرزها و سرحدات کشورهاي اسلامي مي دهد تا هرگز گرفتار حملات غافلگيرانه دشمن نشوند.

در هر حال مرابطه معناي وسيعي دارد که هرگونه آمادگي براي دفاع از خود و جامعه اسلامي را شامل مي شود. و در فقه اسلامي نيز در باب جهاد بحثي تحت عنوان مرابطه يعني آمادگي براي حفظ مرزها در برابر هجوم احتمالي دشمن مطرح شده است.

در برخي از روايات حضرات ائمه معصومين عليهم السلام ذيل اين آيه شريفه مرابطه با امام عليه السلام مطرح شده است.

و مرابطه با امام يعني رشته ولايت و سرپرستي او را محکم گرفتن و در اطاعت و پيروي او اصرار داشتن که خود يکي از ارکان ايمان است و در يک جمله انسان خود را با ولي خدا مربوط سازد و از او جدا نشود و خود را به او بسپارد.

قال الباقر عليه السلام: اصبروا علي اداء الفرائض، و صابروا عدوکم و رابطوا امامکم. المنتظر.

امام باقر عليه السلام پيرامون آيه شريفه مورد بحث که مي فرمايد: اي کساني که ايمان آورده ايد صبر کيند و يکديگر را به صبر واداريد و مرابطه نماييد فرموده است:

صبر کنيد. بر اداي فرائض. و پايداري و استقامت کنيد در مقابل دشمن و با امامتان که انتظار ظهورش را مي کشيد مرابطه نماييد و خود را به رشته ولايت او ببنديد. [2] .



[ صفحه 21]