ان نشأ ننزل عليهم من السماء آية فظلت اعناقهم لها خاضعين.

اگر ما اراده کنيم از آسمان بر آنها آيه اي نازل مي کنيم که گردنهايشان در برابر آن خاضع گردد.

آيه مورد بحث براي اثبات اين حقيقت است که خداوند بر هر چيز قادر است. حتي مي تواند همه کافران را به اجبار وادار به ايمان کند. يک معجزه خيره کننده يا عذاب شديد و وحشتناکي بر آنها فرو فرستد که همگي بي اختيار سر تعظيم در برابر آن فرود آورند و تسليم شوند.

ولي اين ايمان اجباري ارزشي ندارد. مهم آن است که آنها از روي اراده و تصميم و درک و انديشه در برابر حق خاضع گردند.

ناگفته پيداست که منظور از خضوع کردن گردنها. خضوع کردن صاحبان آنهاست منتها (گردن) در فارسي (ورقبه و عنق) در عربي به خاطر اينکه عضو مهم بدن انسان است به صورت کنايه از خود انسان ذکر مي شود.

مثلا افراد ياغي را گردنکش و افراد زورگو را گردن کلفت و افراد ناتوان را گردن شکسته مي گويند.

البته در تفسير (اعناق) در اين آيه احتمالات ديگري نيز داده اند.

از جمله اينکه اعناق به معناي روسا يا به معناي گروهي از مردم مي باشد که اين احتمالات ضعيف مي باشند.

قابل توجه اينکه در کتب معروفي مانند (ارشاد مفيد) و روضه ي کافي و کمال الدين شيخ صدوق و تفسير قمي آمده است که امام صادق در



[ صفحه 139]



تفسير اين آيه فرمود:

منظور از طغيانگران بني اميه هستند که به هنگام قيام مهدي عليه السلام آيه ي آسماني را مي بينند و در برابر آن ناچار به تسليم مي شوند.

روشن است که منظور از اين روايات، بيان مصداقي از مفهوم وسيع آيه است که سرانجام به هنگام ظهور حضرت مهدي عليه السلام رهبر حکومت جهاني، تمام حکومتهاي ظلم و جور که خط بني اميه را ادامه مي دهند به حکم اجبار در برابر قدرت مهدي عليه السلام و حمايتهاي الهي او سر تسليم فرود مي آورند. [1] .

عن ابي بصير عن ابي جعفر عليه السلام قال:

سألته عن قول الله عزوجل. ان نشأ ننزل عليهم من السماء آية فضلت اعناقهم لها خاضعين.

قال: نزلت في قائم آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم ينادي باسمه من السماء.

ابو بصير مي گويد از امام باقر عليه السلام راجع به همين آيه پرسيدم امام عليه السلام فرمود:

اين آيه درباره ي قائم آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم نازل شده، اسم او از سوي آسمان اعلام خواهد شد. [2] .

عن ابن عباس في قوله عزوجل.

ان نشأ ننزل عليهم من السماء آية فضلت اعناقهم لها خاضعين.



[ صفحه 140]



قال هي نزلت فينا و في بني امية.

يکون لنا دولة تذل اعناقهم لنا بعد صعوبة و هو ان بعد عز.

ابن عباس در تفسير آيه شريفه مي فرمايد:

اين آيه درباره ي ما و راجع به بني اميه نازل شده، براي ما دولتي خواهد بود که گردنهايشان را خوار مي سازد، پس از سختي و گردنکشي آنها و پس از عزت آنها را به پستي مي کشاند. [3] .