لو تزيلوا لعذبنا الذين کفروا منهم عذابا اليما.

و اگر مومنان و کافران از هم جدا مي شدند کافران را عذاب دردناکي مي کرديم.

در اين آيه تکيه بر اين مطلب است که اگر صفوف مومنان از کفار در مکه جدا مي شد و بيم از ميان رفتن مومنان مکه نبود ما کافران را به عذاب دردناکي مجازات مي کرديم و آنها را با دست شما سخت کيفر مي داديم.

درست است که خداوند مي توانست از طريق اعجاز اين گروه را از ديگران جدا کند ولي سنت پروردگار جز در موارد استثنايي، انجام کارها از طريق اسباب و وسائل عادي و معمولي است.



[ صفحه 90]



واژه ها

تزيلوا از ماده ي زوال است و در اينجا به معناي جدا گشتن و متفرق شدن است، از روايت متعددي که از طريق (سني و شيعه) پيرامون اين آيه نقل شده است استفاده مي شود که منظور از آن افراد با ايماني بودند که در صلب کفار قرار داشتند. خداوند به خاطر آنها گروه کفار را مجازات نکرد.

از جمله در حديثي از امام صادق عليه السلام مي خوانيم که کسي از امام سوال کرد مگر علي عليه السلام در دين خداوند قوي و قدرتمند نبود؟

امام عليه السلام فرمود: آري قوي بود، عرض کرد: پس چرا بر اقوامي (از افراد بي ايمان و منافق) مسلط شد اما آنها را از ميان نبرد. چه چيز مانع بود؟

فرمود: يک آيه در قرآن مجيد سوال کرد کدام آيه؟

فرمود: اين آيه که خداوند مي فرمايد.

اگر مومنان و کافران از هم جدا مي شدند. کافران را عذاب دردناکي مي کرديم.

سپس فرمود: خداوند وديعه هاي باايماني در صلب اقوام کافر و منافق داشت و علي عليه السلام هرگز پدران را نمي کشت تا اين ودائع ظاهر گردد و هم چنين قائم ما اهل بيت ظاهر نمي شود تا اين ودائع آشکار گردد. [1] .

يعني خدا مي داند که گروهي از فرزندان آنها در آينده با اراده و اختيار خود اراده و اختيار خود ايمان را مي پذيرند و به خاطر آنها پدران را از مجازات سريع معاف مي کند. البته مانعي ندارد که آيه فوق هم اشاره به اختلاط



[ صفحه 91]



مومنان مکه با کفار باشد و هم مومناني که در صلب آنها قرار داشتند.