واستمع يوم يناد المناد من مکان قريب يوم يسمعون الصيحة بالحق. ذلک يوم الخروج.

گوش فرا ده و منتظر روزي باش که منادي از مکان نزديک ندا مي دهد روزي که همگان صيحه ي رستاخيز را به حق مي شنوند. آن روز روز خروج است.



[ صفحه 88]



آيات آخرين سوره (ق) همانند ساير آيات اين سوره بر مسئله معاد و رستاخيز تکيه دارد و گوشه ي ديگري از آن را مطرح مي کند و آن مسئله نفخ صور و خروج مردگان از قبر است.

مخاطب در استمع (گوش فرا ده) اگرچه شخص رسول صلي الله عليه و آله و سلم است ولي مسلما مقصود همه انسانها هستند.

و منظور از گوش فرا دادن.

يا انتظار کشيدن است زيرا کساني که در انتظار حادثه اي به سر مي برند که با صداي وحشتناکي شروع مي شود دائما گوش فرا مي دهند و منتظرند و يا منظور گوش فرا دادن به اين سخن الهي است و معنا چنين مي شود اين سخن را بشنو که پرودگارت درباره ي صيحه و رستاخيز مي گويد.

اما اين منادي (ندا کننده) کيست؟

ممکن است منادي، ذات پاک خداوند باشد که اين ندا را مي دهد. ولي به احتمال قوي تر (منادي) همان اسرافيل است که در صور مي دمد و در آيات ديگر قرآن نه با نام بلکه با تعبيرات ديگري به او اشاره شده است.

تعبير به مکان قريب اشاره به اين است که اين صدا آنچنان در فضا پخش مي شود که گويي بيخ گوش همه است و همه آن را يکسان از نزديک مي شوند.

در هر حال اين صيحه، صيحه ي نخستين که براي پايان گرفتن جهان است نيست بلکه صيحه دوم يعني همان صيحه قيام و خروج از قبرهاست و در حقيقت آيه ي دوم توضيح و تفسيريست براي آيه اول.



[ صفحه 89]



عن الصادق عليه السلام قال: ينادي المنادي صيحة القائم و اسم ابيه عليه السلام قوله (يوم يسمعون الصيحة بالحق ذلک يوم الخروج قال باسم القائم عليه السلام من السماء و ذلک يوم الخروج.

علي بن ابراهيم در تفسيرش که منسوب به امام صادق عليه السلام است گويد:

امام فرمود: منادي صيحه ي حضرت قائم و نام پدرش عليه السلام را ندا مي کند و اينکه خداوند فرموده.

(روزيکه آن صيحه را به حق بشنوند آن هنگام روز خروج است) منظور صيحه از سوي آسمان بنام قائم عليه السلام است و آن روز خروج و ظهور است. [1] .