فلا اقسم بالخنس الجوار الکنس.

سوگند به ستارگاني که باز مي گردند. حرکت مي کنند و از ديده ها پنهان مي شوند.

سوره ي تکوير عمدة بر دو محور دور مي زند.

1- محور اول آيات آغاز اين سوره است که بيانگر نشانه هايي از قيامت و دگرگونيهاي عظيم در پايان اين جهان و آغاز رستاخيز است.

2- در محور دوم سخن از عظمت قرآن و آورنده ي آن و تأثيرش در نفوس مي باشد.

واژه ها

خنس: از ماده ي (خنس) بر وزن شمس مي باشد و جمع خانس است و در اصل به معناي انقباض و بازگشت و پنهان شدن است و بر همين اساس شيطان را خناس مي گويند زيرا هنگامي که نام خدا برده شود بر مي گردد و خود را مخفي مي کند.

جوار جمع جاريه. به معناي رونده ي سريع است.



[ صفحه 65]



کنس جمع کانس از ماده ي (کنس) بر وزن شمس است و به معناي مخفي شدن است.

در اينکه منظور از اين سوگندها چيست. بسياري از مفسران معتقدند که اشاره به پنج ستاره سيار منظومه شمسي است که با چشم غير مسلح ديده مي شوند.

عطارد. زهره. مريخ. مشتري و زحل.

تنها اين پنج ستاره هستند که در لابلاي ستارگان ديگر حرکت مي کنند اين پنج ستاره عضو خانواده منظومه شمسي مي باشند و حرکات آنها به خاطر نزديکي آنها به ماست و گرنه ساير ستارگان آسمان نيز داراي چنين حرکاتي هستند اما چون از ما بسيار دورند. ما نمي توانيم حرکات آنها را احساس کنيم.

اين آيات ممکن است اشاره به همين باشد که اين ستارگان داراي حرکتند (الجوار) و در سير خود رجوع و بازگشت دارند (الخنس) و سرانجام به هنگام طلوع سپيده ي صبح و آفتاب پنهان مي شوند. شبيه آهواني که شبها در بيابانها براي به دست آوردن طعمه مي گردند و به هنگام روز از ترس صياد و حيوانات وحشي در لانه خود مخفي مي شوند (الکنس).

در هر حال گويا قرآن مجيد مي خواهد با اين سوگندهاي پر معنا و آميخته با نوعي ابهام. انديشه ها را به حرکت در آورد و متوجه وضع خاص و استثنايي اين سيارات در ميان خيل عظيم ستارگان آسمان کند. تا مردم هر چه بيشتر در آن فکر کنند و به عظمت پديد آورنده اين دستگاه عظيم آشناتر شوند.



[ صفحه 66]



امام باقر عليه السلام پيرامون اين آيات چنين مي فرمايد:

عن ام هاني: قالت، سألت ابا جعفر محمد بن علي عليه السلام عن قول الله عزوجل:

فلا اقسم بالخنس الجوار الکنس:

قالت: فقال: امام يخنس سنة ستين و مأتين.

ثم يظهر کالشهاب. يتوقد في الليلة الظلماء.

و اذا ادرکت زمانه قرت عينک.

ام هاني مي گويد از امام باقر عليه السلام پيرامون فرموده ي خداوند عزوجل که مي فرمايد:

سوگند به آن ستارگان که پنهان مي شوند. پرسش نمودم، آن جناب فرمود:

امامي است که در سال دويست و شصت پنهان خواهد شد. سپس هم چون ستاره اي که در شب تار درخشان شود ظاهر مي گردد و چنانچه زمان او را (اي ام هاني) دريابي. ديده ات روشن شود. [1] .