از اين اخبار و اخبار مشابه آشکار مي شود که آن حضرت - عجل الله تعالي فرجه - دو غيبت دارند:

الف - غيبت صغري، و آن همان غيبتي است که از آغاز ولادت آن حضرت شروع شد و تا وفات سمري پايان يافت و در آن مدت جز خواص شيعه که همان چهار نماينده بودند، کسي امام عليه السلام را نديد.

ب - غيبت کبري؛که از زمان وفات سمري شروع شده و تا لحظه ي ظهور آن حضرت ادامه خواهد داشت و کسي حق ندارد براي غيبت، مدت وانتهايي تعيين



[ صفحه 86]



نمايد و از اخبار و روايات، فقط طولاني بودن آن و اينکه داراي نشانه هاي تخلف ناپذير است فهميده مي شود، اما اخباري هم وجود دارد که بيانگر آن است که ممکن است بداء [1] جاري شوي - وحتي با پيدا شدن نشانه هاي قطعي و تخلف ناپذير باز هم ظهور به تاخير بيفتد.- [2] .