امتحان از علت هاي عامه است که در هر فعلي از افعال خدا و هر اراده و مشيتي و



[ صفحه 73]



هر حکمي از احکام خدا جاري است. حضرت باقر عليه السلام فرمود:

ظهور او بعد از غيبتي طولاني خواهد بود:

(ليعلم الله من يطيعه بالغيب و يومن به)

تا اينکه معلوم کند که کي او را به غيب و نهاني اطاعت مي کند و به او ايمان مي آورد؟ [1] .

حضرت صادق عليه السلام فرمود:

«او منتظري است که مردم در ولادت او شک کنند، بعضي گويند: پدر او بي عقب از دنيا رفته و بعضي گويند: مرده و اين همه از جهت آن است که خداوند دوست دارد که خلق خود را امتحان کند». [2] .

حضرت موسي بن جعفر عليه السلام فرمود:

«ناچار است براي صاحب امر از غيبتي تا اينکه برگردند از او بعضي کساني که قائل به او بوده اند و اين امتحاني است که خداوند خلق خود را به آن امتحان مي نمايد». [3] .

امتحان از دو وجه است:

يکي: از جهت خود امام عليه السلام که خلق با غيبت او، با او چگونه رفتار مي کنند و به او ايمان مي آورند يا نه؟ نظير اينکه انبياء و اوصياء خود را به فقر مانند اکثر انبياء يا به مرض مانند أيوب يا به کوري مانند يعقوب و شعيب يا به انواع بلاهاي ديگر مبتلا نمود تا معلوم شود که مردم به شخص او چه رفتاري مي کنند.

دوم: از جهت وظائف و تکاليف خود که در حال غيبت ولي چگونه انجام وظائف مي کنند و آيا بر ايمان و اعمال مانند حضورش ثابت هستند يا خير؟



[ صفحه 74]