حضرت باقر عليه السلام در اين آيه:

«ان نشأ ننزل عليهم آية من السماء فظلت أعناقهم لها خاضعين) [1] .

«اگر بخواهيم آيتي بر ايشان از آسمان نازل مي کنيم تا گردنهاي ايشان براي او خاضع شود».

فرمود:

«اما آيه، پس آن رکود شمس است (يعني توقف او) از زوال تا وقت عصر و بيرون آمدن مردي و صورتي در چشمه ي خورشيد، معرفي خواهد شد به حسب و نسب او و اين در زمان سفياني است و در آن هنگام خواهد بود هلاکت و نابودي او». [2] .

در حديث ديگر نيز در همان آيه فرمود:

«گردن هاي بني اميه خاضع خواهد شد براي او».

سپس فرمود:

«آن آيت علي بن ابيطالب است که در وقت زوال ظاهر شود در برابر همه ي مردم تا اينکه صورت او بارز و آشکار شود و مردم خواهند شناخت حسب و نسب او را». [3] .

از اين دو حديث ظاهر نمي شود که اين امر از علامات ظهور باشد، زيرا که تصريح



[ صفحه 293]



نشده است که اين امر پيش از قائم يا پيش از قيام او خواهد بود، بلي از ابن عباس روايت شده که گفته: «مهدي خروج نخواهد کرد تا اينکه با خورشيد آيتي طالع شود». [4] و اين با ضعف اعتبارش ظاهر نيست که مراد از آيت چيست، بلي در سه نداي ماه رجب گذشت که در نداي سوم بدني بارز شود در برابر چشمه خورشيد و گفته شود اين امير المومنين عليه السلام است که برگشته است براي هلاکت ظالمين. [5] .

و در آنجا احتمالي داده شد که اين قضيه دو مرتبه در رجب تکرر پيدا کند يکي در رجب اول و ديگر در رجب دوم، پس اگر صورت و بدن در اين دو حديث همان باشد پس وقت او در رجب است و بر احتمال تعدد در دو رجب است، و الا پس وقوع اين آيت مناسب است با بعد از ظهور و خروج براي هلاکت سفياني، چنانکه حديث اول به وي اشارت داشت، پس مي شود گفت: وقوع اين آيت مصادف باشد با خروج دابة الارض، بنابراين بعيد نيست که در رمضان دوم باشد در وقت نداي «يا اهل الحق اجتمعوا» چنانکه در نداي ديگر ماه رمضان گذشت.

حاصل کلام اين است که ظاهر شدن صورت و بدن در برابر خورشيد چهار احتمال دارد: يکي اينکه در رجب اول مصادف با ابتداي خروج سفياني باشد. دوم اين که در رجب دوم هنگام عزم حضرت بر قتال سفياني باشد. سوم اينکه در ماه رمضان نزديک زوال دولت منحوس او باشد. چهارم اينکه اين آيت در هر سه وقت مکرر شود.

مخفي نماند با رکود شمس مي توان براي حديث طلوع شمس از مغرب که حضرت باقر عليه السلام او را در شمار امور حتميه، از حتميات شمرده معني صحيح غير مستبعدي کرد، اگر چه در آيات خداوند هيچ استبعادي نيست و آن اين است که چون خورشيد از وقت زوال تا هنگام عصر در وسط آسمان توقف کند، بعد يک مرتبه در طرف مغرب نمايان شود پس طلوع شمس از مغرب شده، نه اينکه خورشيد به جاي مشرق از مغرب طلوع کند. و الله العالم.



[ صفحه 294]