بدان که از هنگامي که از محل غيبت خود خارج مي شود و در آبادي مسکن مي کند، يعني در مکه تا زماني که قيام مي کند و خروج مي کند چند ماه است و همه اين مدت جز ظهور محسوب مي شود، و تفصيل روش آن حضرت در کيفيت ظهور معلوم خواهد شد. انشاء الله.

پس ابتداء ظهور آن حضرت همان خروج او است از محل غيبت و سکني گرفتن در مکه يا در ذي طوي که کوهي است متصل به مکه و آنچه مسلم است آن است که به نام آن حضرت در ماه رمضان از آسمان ندا خواهد شد، پس مسلم در آن وقت ظاهر شده و از محل غيبت بيرون آمده، اما آيا در همان وقت ندا خارج مي شود، يا چند روز قبل از آن در ماه رمضان يا در ماه شعبان يا در ماه رجب مقارن خروج سفياني؟

به طور تحقيق معلوم نيست و شايد از احاديثي که در مخفي بودن وقت ظهور



[ صفحه 279]



گذشت که حتي خود آن حضرت هم، تا ساعت ظهور نمي داند، با ضميمه ي اينکه ندا به نام آن حضرت در بيست و سوم ماه رمضان است مي توان استفاده کرد که خروج آن حضرت قبل از صيحه ي آسماني است در يک روز غير معلوم و گرنه بعد از خروج سفياني ظهور او حتمي است و ندا به نام او در بيست و سوم رمضان هم حتمي و معلوم است، پس وقت ظهور و ساعت ظهور را خواهد دانست.

مقصود از اين فهرست اجمالي اين است که چون از ظهور تا قيام به طول مي انجامد پس هر چه در اين بين از حوادث واقع شود بر همه صحيح است اطلاق علامت ظهور.