حضرت صادق عليه السلام فرمود:

«هر گاه ديوار مسجد کوفه خراب شد از طرف آخر مجاور خانه عبد الله بن مسعود، در آن وقت زوال ملک بني العباس است». [1] .

و از اين قبيل بسيار است مانند اينکه حضرت صادق عليه السلام فرمود:

«علامت زوال ايشان آن است که خون حرامي از ما را در ماه حرام در شهر حرام بريزند». [2] .

ممکن است اين حديث هم اشاره به همان باشد، حضرت صادق عليه السلام به زراره فرمود:

«ناچار است از کشته شدن پسري در مدينه. گفت: لشکر سفياني او را مي کشد؟ فرمود: نه وليکن لشکر بني فلان يکي از لشکر ايشان داخل مدينه شود و کسي نفهمد که براي چه آمده، پس آن پسر را بکشد بدون جرم، پس خدا ايشان را مهلت ندهد، در آن



[ صفحه 188]



هنگام منتظر فرج باشيد». [3] .

يا فرمود:

«از بين نخواهند رفت تا اينکه مردم را در روز جمعه در نزد مسجد کوفه در معرض شمشير قرار دهند، تا اينکه چهار هزار از باب الفيل تا بازار صابون فروشان کشته شوند». [4] .

و يا اينکه فرمود:

«مردم در عرفات باشند ناگاه مردي که بر شتر سريع سوار باشد برسد و مردم را به مرگ خليفه آگاه کند، در مردن او فرج آل محمد و فرج مردم همگي است». [5] .

ظاهرش مرگ يکي از خلفاي بني العباس باشد و گرنه از مجملاتي است که فائده اي در آنها نيست، زيرا که خليفه چه خليفه اي باشد و کي باشد؟ باز هم نشانه اي است که فقط براي اهل عرفات مفيد است نه ديگران و نظير اينها است موت عبد الله، حضرت صادق عليه السلام فرمود:

«کيست که ضامن شود براي من موت عبد الله را تا ضامن شوم براي او قائن را؟»

سپس فرمود:

«هر گاه بميرد عبد الله ديگر مردم بر کسي جمع نشوند و اين امر منتهي نخواهد شد مگر به صاحب شما». [6] .

ان شاء الله منطبق مي شود بر مستعصم که عبد الله بود و پس از او ديگر بر کسي جمع نشوند و نام خلافت منقرض گرديد.

اما صدر حديث و ذيلش شبهه انداز است که اين از علائم قيام باشد، ولي مبني بر اين است که مردم بر کسي جمع باشند تا به موت او بر کسي جمع نشوند و معلوم نيست که چنين اتحاد و اجتماعي بار ديگر رخ دهد. و الله العالم.

اما رفع شبهه از صدر و ذيلش ممکن است به اينکه گفته شود مراد اين است که قبل



[ صفحه 189]



از موت عبد الله، مسلم قائم نيست و هر کس موت او را ضامن شود من از آن وقت ضامن قائم مي شوم، اما نه اينکه بلافاصله هم باشد، چنانکه در اخبار ديگر نيز وارد شده که علامت قيام قائم زوال ملک بني العباس است. به خصوص در آخر همين حديث فرمود:

«امر منتهي نخواهد شد مگر به صاحب شما انشاء الله. و ديگر مي رود دولتهاي سال و مي گردد دولتهاي ماه و روز»

ابوبصير عرض کرد: طول مي کشد؟

فرمود: کلا.

پس چگونه ضمانت بلافاصله است؟ پس معني اينکه منتهي نمي شود اين امر مگر به صاحب شما، امر اجتماع است، يعني ديگر اجتماع بر کسي نخواهد شد مگر به آن حضرت، نه اينکه بعد از عبد الله ديگر کسي سلطنت نخواهد کرد.