«محمد بن عبدالله حميري» سوالات ديگري خدمت آن حضرت نوشته و جواب آنها را مسئلت کرده است و آنها عبارتند از:

سوال اول: نمازگزار هنگام شروع، موقعي که آيه:(وجهت وجهي للذي فطر السموات و الارض...) را مي خواند، آيا بايد بگويد:«علي مله ابراهيم و دين محمد صلي الله علي دين محمد - صلي الله عليه و آله و سلم -»؟ چونکه بعضي از اصحاب ما گفته اند: هر کس بگويد: «علي دين محمد»، بدعت گذاشته است؛ زيرا ما در کتابهاي نماز آن را نيافتيم و فقط يک حديث در کتاب قاسم از جدش از حسن بن راشد هست که حضرت صادق - عليه السلام - به حسن فرموده چگونه «آيه توجه» را مي خواني؟ حسن گفته است مي گويم: «لبيک و سعديک». امام صادق - عليه السلام- فرمود سوالم اين نبود، بلکه مي گويم چگونه (وجهت وجهي للذي فطر السموات و الارض حنيفا مسلما) را مي گويي؟

حسن گفته: آن را مي گويم.

حضرت صادق - عليه السلام - فرموده وقتي آن را گفتي، پشت سر آن بگو:«علي مله ابراهيم و دين محمد و منهاج علي بن ابي طالب و الائتمام بآل محمد حنيفا مسلما و ما انا من المشرکين».

جواب: اصلا توجه و گفتن (وجهت وجهي للذي...) واجب نيست.



[ صفحه 98]



و سنت مؤکد در آن، مانند اجماعي است که خلافي در آ ن نيست:

(وجهت وجهي للذي فطر السموات و الارض حنيفا مسلما علي مله ابراهيم و دين محمد و هدي اميرالمومنين و ما انا من المشرکين ان صلاتي و نسکي و محياي و مماتي لله رب العالمين، لا شريک له و بذلک امرت و انا من المسلمين اللهم اجعلني من المسلمين اعوذ بالله السميع العليم من الشيطان الرجيم. بسم الله الرحمن الرحيم)، سپس سوره حمد را قرائت کن.

اين دعاها و ذکرها از سنتهاي مستحب است و از واجبات نماز نيست وامام -عليه السلام - کيفيت آنها را مشخص نموده است.

سوال دوم: قنوت در فريضه هنگامي که از دعايش فارغ مي شود، آيا جايز است که دستهايش را به صورت و سينه اش بکشد؟ براي حديثي که روايت شده است:

«به درستي که خداي متعال، مجلل تر از آن است که دستهاي بنده اش را خالي نگهدار بلکه آنها را از رحمتش پر مي کند».

بعضي از اصحاب ما ذکر کرده اند که اين يک کاري است در نماز.

جواب: برگرداندن دستها از قنوت به سر و صورت در فرايض، جايز نيست.

سوال سوم: سجده شکر بعد از نماز فريضه چگونه است؟ چونکه بعضي از اصحاب ما گفته اند که بدعت است. و اگر جايز است آيا در نماز مغرب بعد از فريضه است يا بعد از چهار رکعت نافله نماز مغرب؟

جواب: سجده شکر از لازمترين و ثابت ترين سنتهاست و نگفته که سجده بدعت است مگر کسي که بخواهد چيز تازه اي را در دين خدا بدعت کند؛



[ صفحه 99]



چونکه سجده شکر براي خدا از مستحبات مؤکد است و کسي که آن را بدعت بداند، بهره اي از معرفت و فقه در دين خدا را نبرده است. و امام - عليه السلام - بعد از آنکه بدعت را نفي کرد، چنين ادامه داد:

خبري که روايت شده بعد از نماز مغرب و اينکه بعد از نماز واجب، سه رکعت مغرب است يا بعد از چهار رکعت نافله آن؟ چونکه فضل دعا و تسبيح بعد از فريضه ها بر دعاي بعد از نافله ها همانند فضل فريضه ها بر نافله هاست. و سجده، دعا و تسبيح است پس افضل آن است که بعد از فريضه باشد و اگر بعد از نافله هم باشد جايز است. بنابراين، سجده شکر، دعا و تسبيح است و افضل آن است که بعد از نماز واجب بلافاصله انجام گيرد و البته جايز است که بعد از نافله فريضه واقع شود.

سوال چهارم: بعضي از برادران ما مزرعه جديدي دارند و در جنب آن، مزرعه خراب و غيرآبادي است که حاکم و سلطان در آن سهمي دارد. و کارگران و عمال حاکم، مرتبا اين برادرمان را اذيت مي دهند و مزاحمت ايجاد مي کنند بدين منظور تلاش مي کند که آن مزرعه را - که خراب و غيرآباد و بيست سال است که باير است - بخرد و البته گفته مي شود که حصه سلطان سابقا وقف بوده است، بنابراين، خريد اين مزرعه از اين سلطان جايزاست يا نه؟

جواب: خريد مزرعه مذکور جايز نيست مگر از مالک آن يا به امر و فرمان و يا به رضايت مالک باشد.

مزرعه اي که به مزرعه اين فرد چسبيده و متصل و خراب است و معلوم نيست که ملک سلطان و حاکم باشد، خريد آن از او جايز نيست بلکه بايد



[ صفحه 100]



تفحص کند که مالک آن پيدا شود و از مالکش خريداري نمايد.