به هر حال امام هادي عليه السلام سخت گرفتار بود و از جمله راهها و وسايل حکيمانه اي که براي رهايي از مراقبتهاي پليسي و کاستن از جو وحشت و ترور حکومت جور، برگزيد اين بود که برخي از شايستگان را، در بغداد و ديگر نقاط، انتخاب کرد تا آنها نماينده و وکيل حضرت هادي عليه السلام در ميان مردم و مرجع و مصدر امور ديني و دنيوي آنان باشند. از آن پس، به دستور آن حضرت، حقوق مالي به آنان سپرده مي شد و مسايل و معارف و احکام نيز از آنان سؤال مي گرديد و آنان نمايندگان حضرت در ميان مردم و واسطه بين امام و امت بودند و براي اينکه حکومت استبدادي آنان را نشناسد و به نقش حساس آنان آگاه نگردد، اين کار بزرگ و پرمخاطره را در پوشش کارهايي، نظير تجارت و ديگر رشته هاي مورد احتياج مردم انجام مي دادند و اين سبک تا شهادت حضرت هادي عليه السلام استمرار داشت.

پس از شهادت آن حضرت نيز، امام عسکري عليه السلام همين سياست حکيمانه را دنبال کرد و پس از شهادت او نيز حضرت مهدي عليه السلام وکالت وکلا و نمايندگان شايسته پدر گرانقدر و نياي بزرگش را تنفيذ کرد که در بخشهاي آينده خواهد آمد.



[ صفحه 237]