سخن از امام صادق عليه السلام و نشر و شکوفايي دانش و فرهنگ در آن روزگار، نياز به نوشتن کتاب جداگانه اي دارد چه بسا که اگر کسي بخواهد همه ابعاد شخصيت آن حضرت و وضعيت کامل عصر او را از نظر سياسي و علمي و شرايط ويژه اي که در آن زمان به هم آميخته بود، همه را ترسيم نمايد، نياز به نوشتن دائرة المعارف بزرگي خواهد داشت که ما در اينجا به گونه اي فشرده بدان شرايط اشاره مي کنيم.