قرآن در آيه ديگري مي فرمايد:

«و لقد کتبنا في الزبور من بعد الذکر ان الارض يرثها عبادي الصالحون.» [1] .

ما در زبور (و کتابهاي آسماني پيشين) پس از نوشتن در لوح محفوظ، نوشتيم که



[ صفحه 89]



زمين را بندگان شايسته ي ما به ارث مي برند.

مفسران در تفسير اين آيه، معناي «زبور» و «ذکر» به توافق نرسيده اند؛ اما ديدگاههاي متفاوت، اختلاف جوهري نيست، چرا که معناي زبور، چه کتاب آسماني نازل شده بر داود پيامبر باشد، يا مقصود از آن جنس کتابهاي آسماني، مهم نيست همچنانکه معناي «ذکر» نيز در آيه شريفه «تورات» باشد يا «قرآن» يا «لوح محفوظ» همچنانکه مفسرين گفته اند، به محتواي آيه صدمه اي نمي زند و معناي آيه اين گونه است:

«و ما در کتابهايي که بر پيامبران فرو فرستاديم، يا در «زبور» که آن را بر داود پيامبر نازل ساختيم، پس از نوشتن در لوح محفوظ يا تورات و يا قرآن، نوشتيم که زمين را بندگان شايسته ما به ميراث مي برند.»

طبرسي و ديگران در تفسير آيه از پنجمين امام نور عليه السلام آورده اند که فرمود:

«هم اصحاب المهدي في آخر الزمان». [2] .

يعني: اينان ياران حضرت مهدي عليه السلام در آخر الزمان هستند.

به باور ما، موضوعي که خداي جهان آفرين در «زبور» و در «ذکر»نوشته است و آن را با «لقد» و «ان» دو بار، سخت، مورد تأکيد قرار داده، شايسته است که موضوعي بسيار اساسي و حساس و در نهايت اهميت باشد.

صحيح است که برخي از مفسران مقصود از «زمين» در آيه مبارکه را زمين بهشت دانسته و آيه را اينگونه معنا کرده اند که: «بندگان شايسته خدا، زمين بهشت را به ارث مي برند.» و برخي نيز زمين مورد نظر را همين سياره خاکي دانسته اند که سرانجام امت مسلمان آن را با فتوحات خويش به ارث مي برند.

اما اين دو ديدگاه، معناي ظاهري آيه است و معناي نهان و تأويل آيه شريفه اين است که: «بندگان شايسته خدا بر سراسر جهان حکومت عادلانه و انساني خويش را برقرار خواهند ساخت.»



[ صفحه 90]



مرحوم «شيخ طوسي» در تفسير آيه شريفه از امام باقر عليه السلام روايت کرده است که «ان ذلک وعدالله للمؤمنين بأنهم يرثون جميع الارض.» [3] .

يعني: اين وعده قطعي خدا بر مؤمنان است که آنان تمامي زمين و زمان را به ارث خواهند برد.

اين آيه مبارکه از نظر معنا، به آيه پيش شباهت دارد که مي فرمايد:

«ليستخلفنهم في الارض»

در اين دو آيه، چه تعبير زيبايي به کار رفته است، تعبير به «ارث» و «استخلاف» که «ارث»، انتقال ثروت و امکانات از مرده به زنده و «استخلاف»، نيز قرار دادن يکي بجاي ديگري را مي گويند.