از نظر مذهب، «انتظار» حالتي است که از ترکيب ايمان به خدا و اعتقاد کامل و راسخ به مباني دين و اشتياق و علاقه به ظهور رهبري الهي و آسماني ـ که بتواند با مدد خداوند، مردمان جهان را تحت فرمان يک آيين در آورد و ستمگران را سر جاي خود بنشاند و آيين توحيد و يکتاپرستي را رواج دهد و حکومت قسط و عدل را در تمام زمين



[ صفحه 192]



برقرار نمايد ـ به وجود مي آيد و در درون آدمي شعله مي کشد و آمال و آزروهاي انساني و رفتار فردي و اجتماعي وي را دگرگون مي کند.

انتظار از نظر دين و مذهب، به معناي «اميد و آرزو» است؛ اميد به آينده اي نويد بخش و سعادت آفرين، اميد به آينده اي که در آن جهانيان از مفاسد و بدبختيها رهايي يافته، و بشر راه خير و صلاح را در پيش گيرد و دنيا در پرتو تحقق عدل الهي، مدينه فاضله اي گردد.

اين معناي «انتظار فرج» از نظر دين است که در حقيقت به معني چشم به راهي براي تحقّق حقّ و عدل و پيروزي دين و برقراري نظام عدل الهي، مي باشد.

بر اين اساس، شکي نيست که انتظار فرج، حديث نفس همه انسانها و خواسته مشترک تمامي ملل دنياست و زمان و مکان نمي شناسد و به قوم و گروهي اختصاص ندارد.

به قول يکي از نويسندگان معروف:

«اعتقاد به وجود يک «قائم» که در آخر دنيا بايد به نحوي خارق عادت و معجزه آسا ظهور کند و دنيا را پس از آن که پر از ظلم و جور شده از عدل و داد پر نمايد و پايه ايمان را مستحکم سازد، در اغلب مذاهب، حتّي در مصر قديم نيز وجود داشته است.

اين عقيده، يکي از آرزوهاي مهم و ديرين بشر است. و عجبي نخواهد بود اگر مي بينيم در هر زمان، انسان اميدوار به آينده بهتري بوده است... عامل عمده اين عقيده ايمان است». [1] .

آري خواننده گرامي! عامل اصلي عقيده به ظهور حضرت مهدي (عليه السلام) و انتظار فرج آخرين حجّت خدا، ايمان است. ايمان عامل بسيار قوي و نيرومندي است که با وجود آن، پيوسته آدمي خود را خوشبخت و کامروا مي بيند و هرگز با فشار روزگار و تراکم ناملايمات و گرفتاريهاي زندگي، روحيّه خود را نمي بازد و اميد نجات و رستگاري را از دست نمي دهد. پيوسته مي کوشد و مي جوشد و مي خروشد و از خداي خود اميد پاداش دارد، و از او درخواست مي کند که:



[ صفحه 193]



«خدايا! بر امام ما «مهدي (عليه السلام)» درود فرست و دوريش را نزديک گردان... و به وسيله ظهور او دلها را پايدار ساز و پيکار سرنوشت ساز را برپا دار». [2] .

اينک براي اين که اين موضوع کاملاً روشن شود به بحث و بررسي انتظار فرج و دلايل آن در قرآن و حديث، مي پردازيم.