(متوفّاي سال 650 هجري قمري) دانشمند مشهور و عارف معروف و جانشين شيخ نجم الدين کبري، کتاب مستقلّي در حالات و صفات حضرت صاحب الزمان (عليه السلام) نگاشته، و آن حضرت را چنان که عبدالرحمان صوفي در کتاب «مرآت الاسرار» نقل کرده است، مطابق عقيده شيعه، «صاحب الزمان» دانسته است.

شيخ عزيز الدين نسفي ـ بنا به گفته صاحب ينابيع المودّه ـ در رساله اي که به فارسي درباره نبوّت و ولايت نوشته است مي گويد: شيخ الشيوخ، سعد الدين حموي ـ قدّس اللّه سرّه ـ مي فرمايد:

«پيش از پيغمبر ما محمّد (صلي الله عليه وآله وسلم) در اديان سابق اسم وليّ نبود و اسم نبيّ بود؛ و مقرّبان حضرت خداي سبحان را که وارثان صاحب شريعت اند، جمله را انبيا مي گفتند و در هر ديني از يک صاحب شريعت زياده نبود.

پس در دين آدم (عليه السلام) چندين پيغمبر بودند که وارثان او بودند، خلق را به دين او و شريعت او دعوت مي کردند، و همچنين در دين نوح و در دين ابراهيم و در دين موسي و در دين عيسي (عليهم السلام).

و چون دين جديد و شريعت جديده محمّد (صلي الله عليه وآله وسلم) نازل شد از جانب خداي تعالي، اسم وليّ در دين محمّد (صلي الله عليه وآله وسلم) پيدا آمد. حقّ تعالي دوازده کس از اهل بيت محمّد (صلي الله عليه وآله وسلم) را برگزيده و وارثان او گردانيد و مقرّب حضرت خود کرد و به ولايت خود مخصوص گردانيد و ايشان را نايبان محمّد (صلي الله عليه وآله وسلم) و وارثان او گردانيد، که حديث «العلماء ورثة الأنبياء» در حقّ اين دوازده کس فرمود و حديث «علماء اُمّتي کأنبياء بني اسرائيل» در حقّ ايشان فرمود؛ امّا وليّ آخرين که نايب آخرين است وليّ دوازدهم و نايب دوازدهم مي باشد. خاتم اوليا و مهدي صاحب الزمان اوست و شيخ مي فرمايد که: اولياء در عالم بيش از دوازده نفر نيستند». [1] .