علاوه بر آياتي که متذکّر شديم در برخي از فرمايشات ائمّه معصومين (عليهم السلام) نيز «خاتميّت قرآن» مطرح شده است که براي نمونه ذيلا به بعضي از آنها اشاره مي کنيم.

امير مؤمنان علي (عليه السلام) مي فرمايد:

«وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ لَيْسَ عَلي أحَد بَعْدَ القُرآن مِنْ فاقَة، وَ لا لاِحَد قَبلَ القُرآن مِن غِنيً». [1] .



[ صفحه 378]



«اين را بدانيد که پس از تابش انوار هدايت قرآن هيچ کس ـ به کتاب و قانون دگري ـ نياز ندارد، و هرگز احدي پيش از آشنايي با قران از آن بي نياز نيست».

امام سجّاد (عليه السلام) مي فرمايد:

«اللّهُمَّ إنَّک أعَنْتَنِي عَلي خَتْمِ کِتابِکَ الَّذي أنْزَلْتَهُ نُوراً، وَ جَعَلْتهُ مُهَيْمِناً عَلي کُلِّ کتاب أنْزَلْتَهُ، وَ فَضَّلْتَهُ عَلي کُلِّ حَدِيث قَصَصْتَهُ. وَ فُرْقاناً فَرَقْتَ بِهِ بَيْنَ حَلالِکَ وَ حَرامِکَ، وَ قُرْآناً أعْرَبْتَ بِهِ عَنْ شَرائعِ أحْکامِکَ، وَ کِتاباً فَصَّلتَهُ لِعِبادک تَفْصِيلا، وَوَحْياً أنَزَلْتَهُ عَلي نَبِيِّکَ مُحَمَّد ـ صَلَواتُکَ عَلَيهِ وَ آلِه ـ تَنْزِيلا». [2] .

«خداوندا! تو مرا بر ـ خواندن قرآن ـ کتاب خود ياري نمودي، همان کتابي که آن را نور و روشنايي فرستادي، و بر هر کتابي که فرو فرستاده بودي گواه قرار دادي، و بر هر سخني که از پيش گفته بودي برتري بخشيدي. و آن را وسيله جدايي حلال از حرام ساختي، و بيان نامه احکام و قوانين دينت قرار دادي، و کتابي که براي بندگانت به شرح و تفصيل آن پرداختي، و وحيي که آن را بر پيامبرت محمّد (صلي الله عليه وآله وسلم) فرو فرستادي».

امام باقر (عليه السلام) پنجمين پيشواي معصوم شيعه، مسأله «خاتميّت قرآن» را در يک حديث ديگر مورد تأکيد قرار داده و در باره جامعيّت قرآن چنين مي فرمايد:

«إنّ الله تعالي لَمْ يَدَع شَيئاً تَحْتاج إلَيهِ الاُمَّةُ إلي يَومِ الْقِيامَةِ إلاّ أنزلَهُ فِي کتابه و بِيَّنَهُ لِرَسُولِهِ». [3] .

«خداوند تبارک و تعالي آنچه را که اُمّت تا روز قيامت به آن نيازمند است فروگذار ننموده، و آن را در کتاب خود، ـ قرآن کريم ـ فرو فرستاده و براي پيامبرش بيان فرموده است».

امام صادق (عليه السلام) مي فرمايد:



[ صفحه 379]



«إنّ الله تَبارَکَ وَتَعالي لَمْ يَجْعَلْهُ لِزَمان دُونَ زَمان ولِناس دُون ناس، فَهُوَ فِي کُلِّ زمان جَدِيد، وعِنْدَ کُلِّ قَوم غَضٌّ إلي يَومِ القِيامَةِ». [4] .

«خداوند متعال قرآن را مخصوص زماني خاص غير از زمانهاي ديگر، و مردماني جز مردمان ديگر، قرار نداده است. به همين جهت است که قرآن تا روز قيامت در هر زماني، نو و جديد، و در نزد هر قوم و ملّت، تازه است».

امام رضا (عليه السلام) مي فرمايد:

«اَلْقُرْآنُ... هُوَ حَبْلُ اللهِ الْمَتِينُ، وَ عُرْوَتُهُ الْوُثْقي وَ طَرِيقَتُهُ الْمُثْلي، اَلمُؤدِّي إلَي الْجَنّةِ، وَ الْمُنجِي مِنَ النّارِ، لا يَخْلَقُ مِنَ الأزمِنَةِ، وَ لا يَغُث عَلي الاْلْسِنَةِ، لاِنَّهُ لَمْ يُجْعَلْ لِزَمان دُونَ زَمان، بَلْ جُعِلَ دَلِيلُ الْبُرْهان، وَ حُجَّةٌ عَلي کُلِّ اِنسان». [5] .

«قرآن ريسمان محکم خدا، و دستگيره مطمئن او و راه نمونه او است، که به بهشت مي رساند، و از آتش مي رهاند؛ با گذشت زمان کهنه نمي شود، و بر زبانها ناخوش نمي آيد؛ زيرا براي زمان خاصّي جز زمان ديگر قرار داده نشده، بلکه دليل و برهان است، و بر هر انساني حجّت است».

اينها قسمتي از انبوه رواياتي است که گواه خاتميّت قرآن است، و ابديّت اين کتاب بزرگ آسماني را به عنوان آخرين کتاب اثبات مي کند، و آن را به طور انحصار تا روز قيامت راهنما و پناهگاه بشريّت معرفي مي نمايد.

آري! قرآن خاتم کتب آسماني است، کتابي است که پس از او کتاب ديگري نخواهد آمد، کتابي است که پس از گذشت سالها از رحلت رسول گرامي اسلام مانند زمان خود آن حضرت، به دعوت خود ادامه مي دهد، و گذشت زمان و پيشرفت علم و عقل هرگز نخواهد توانست آن را کهنه و فرسوده سازد. زيرا اين کتاب بزرگ الهي، کتاب هدايت و روشني است، کتاب نور و رحمت است، کتاب احکام و قوانين فراگير، و کتاب هميشه براي بشريّت است. خدا آن را براي همه انسانها و همه زمانها حجّت و برهان قرار داده، و تا انقراض جهان در تمام اعصار و شئون زندگي راهنماي همه انسانها خواهد بود.



[ صفحه 380]