ايران، يکي از ممالک باستاني جهان است، نام ايران از کلمه ي «آريانا» و يا «آيريانا» که در «اوستا» کتاب مقدس زردتشتيان آمده، گرفته شده است، معني کلمه ي «ايران» سرزمين آرياها- سرزمين نجيب زادگان است. [1] .

در وجه تسميه ي ايران به اين نام، گفته مي شود: کلمه ي «ايران» در اصل، همان آريانا و يا آيريانا بوده است که بتدريج، و کم کم طي مرور زمان، تحريف شده و بلفظ ايران امروز درآمده است.

و اما کلمه ي «پرشيا» که اروپائيها و بيشتر خارجيهاي ديگر آنرا در مورد ايران بکار مي برند، از لفظ قديم يوناني «پرسيس» که بمعني ايالت فارسي بوده و در قديم «پرسا» خوانده مي شده، گرفته شده است.

اشتهار ايران با نام فعلي آن جنبه ي تازگي دارد و از نيم قرن اخير يعني: (در سال 1313 هجري شمسي برابر با سال (1935) ميلادي) که دولت ايران آنروز از تمامي کشورهاي جهان درخواست نمود که نام «ايران» را بجاي کلمه ي «پرسا» و يا «پرشيا» بکار ببرند، اين نام مرسوم و شناخته شده است. [2] در شمال شرقي، و يا شرقي ترين نقطه ي ايران فعلي، منطقه ي وسيع و پرجمعيتي وجود دارد که در تمام دوران تاريخ اسلام، مورد توجه عميق پيشوايان معصوم عليهماالسلام و محدثان و مؤلفان و مورخان و جهانگردان بوده است.

نام اين منطقه ي پهناور در روزگار گذشته و تاريخ اسلام «خراسان» بوده و هم اکنون نيز بهمين نام شناخته مي شود.

از مطالعه ي کتابهايي مانند فقه و حديث و تاريخ و جغرافي و امثال آن که بنحوي با نام «خراسان» ارتباط پيدا مي کند چنين استفاده مي شود که اين منطقه از عهد کهن، نام سرزمين وسيع پهناوري بوده است که معروف و مشهور بوده و از مناطق مهم و حساس و مرکزي ايران به شمار مي رفته، و در ميان ساير شهرهاي ايران شهرت



[ صفحه 158]



بسزائي داشته است تا جائي که اعراب و مسلمانان صدر اسلام بخصوص عربهاي حجاز و عراق، غالبا بموازات نام «فرس» و «عجم» و «موالي» ايرانيان را به اين منطقه ي پرجمعيت منسوب نموده، و از آنان به عنوان «خراسانيان» و يا مردم خراسان ياد مي کرده اند.