مسئله علائم ظهور حضرت صاحب الامر- عجل الله تعالي فرجه الشريف - و حوادث و پيشامدهائي که در طول مدت غيبت، و پيش از ظهور مبارک آن حجت مطلق الهي (ارواحنا له الفداء) واقع خواهد شد، از جمله مباحث مهم ديني و مسائل بسيار حساس مذهبي است که از قرون گذشته تاکنون پيوسته مورد توجه عميق دانشمندان بزرگ اسلام بوده و هست، و بزرگان ما از عصر معصومين عليهم السلام تا به امروز پيرامون آن از جهات مختلفي بحث کرده و کتابهاي فراواني نوشته اند و درباره ي وقوع آن حوادث و پيشامدها مانند بلاهاي عمومي، گرفتاري مسلمانان در دوران غيبت و نقش ستمکاران در صحنه ي سياست و زندگي بشر- نظريات گوناگوني ابراز داشته اند.

در ميان دانشمندان بزرگ اسلام، گروهي از محدثين عالي مقام مانند- «ثقة الاسلام کليني» و «شيخ صدوق» و «شيخ مفيد» و «شيخ طوسي» (رضوان الله تعالي عليهم) چون بيشتر نظر جمع آوري اخبار و حفظ آثار اهل بيت عليهم السلام را داشته اند، تمامي مسائل مربوط به دوران غيبت حضرت ولي عصر عليه السلام را يکجا نوشته و همه ي آنها را، حتي حوادث و وقايعي را که بايد عادتا در طول مدت غيبت واقع شود، همگي جزء (علائم ظهور) به حساب آورده اند.

ولي عده اي از دانشمندان و صاحب نظران متأخر که بيشتر نظر تحقيق و بررسي روايات را داشته و احاديث مربوط به دوران غيبت، و علائم ظهور حضرت ولي عصر عليه السلام را مورد ارزيابي قرار داده اند چنين اظهار عقيده کرده اند که: حوادث و پيشامدهاي مربوط



[ صفحه 24]



به دوران غيبت حضرت صاحب الامر عليه السلام که در بسياري از احاديث از آنها سخن رفته است، همگي آنها جزء «علائم ظهور» نيست، و بلکه بيشتر آنها رويدادها و وقايعي است که عادتا بايد در طول مدت غيبت آن بزرگوار واقع شود.

و بدين لحاظ اين عده در صدد تقسيم جمله ي «علائم» برآمده و مجموع حوادث و وقايع مربوط به دوران غيبت را به چند قسمت تقسيم نموده اند و عقيده دارند که مجموع علامات ظهور بر شش قسم است.

از آن جمله: شيخ علي اصغر بروجردي است. وي در کتاب «نورالانوار» که از جمله ي کتابهاي بسيار نفيس و گرانبهائي است که در يکصد سال اخير، با تحقيق و بررسي روايات بطور دقيق در شرح حال حضرت ولي عصر (ارواحنا فداه) و موضوع «رجعت آل محمد صلي الله عليه و آله» نوشته شده است چنين مي گويد: